پروفسور هیلمی دمیر کارشناس مسائل اسلامی در ترکیه با اشاره به نتایج تحقیقاتش در مورد کاهش گرایش جامعه معاصر ایرانی به اسلام، با بیان اینکه ایران کشوری است که بیشترین تعداد سکولار را در جغرافیای اسلامی دارد، می گوید: رژیم ملایان در ایران از نظر ایدئولوژیک شکست خورده است و مهندسی مذهبی توسط حکومت قابل اجرا نیست چراکه ایران توان تحمل وضعیت فعلی را ندارد.
به گزارش فرانیوز، پروفسور “هیلمی دمیر” کارشناس مسائل اسلام رادیکال و جنبش های سلفی و مدیر موسسه تحقیقات خاورمیانه و آسیای مرکزی که زیر نظر بنیاد تحقیقات سیاست اقتصادی ترکیه (TEPAV) فعالیت می کند در گفتگو با روزنامه آنلاین “تی ۲۴” ترکیه در آستانه برگزاری انتخابات سراسری در آن کشور از وضعیت سکولاریسم در ترکیه در طول دو ده زمامداری حزب عدالت و توسعه (آک پارتی) و همچنین سکولاریزم در ایران و مهندسی مذهبی از سوی حکومت می گوید.
او که در این گفتگو ابتدا به میزان گرایش جامعه ترکیه به اسلام پرداخته، معتقد است که شاید در ظاهر عجیب به نظر برسد اما حزب عدالت و توسعه دانسته یا ندانسته به روند سکولاریزاسیون در ترکیه کمک کرده است.
او می گوید جمعیت های مذهبی در ترکیه بیش از اندازه به قدرت دولتی ترکیه کرده اند و همین موضوع باعث گریز بخش مهمی از جمعیت ترکیه از دین شده است.
او به همراه تیم پژوهشی اش در بنیاد تحقیقات سیاست اقتصادی ترکیه در سال ۲۰۲۰ میلادی نظرسنجی ای را در ترکیه برای گرآوری داده های روندهای هویت اجتماعی انجام داد.
در این مطالعه جوانان ۱۸ تا ۳۰ ساله در ۳۴ استان ترکیه با حدود ۸۲۰۰ شرکت کننده مورد پرسش قرار گرفتند و به طور مستقیم پرسش هویتی از آنان مطرح شد. نتایج آن بررسی نشان داد تنها ۶.۸ درصد از جوانان در فاصله سنی ۱۸ تا ۳۰ ساله خود را “اسلام گرا” معرفی کردند.
پروفسور دمیر می گوید: “نکته مهم آن که ۳۴.۹ درصد پاسخ مشخصی نداده بودند و ترجیح می دانند در منطقه خاکستری باقی بمانند و آشکارا نگویند که مذهبی نیستند. این نظرسنجی نشان می دهد اکثر جوانان ترک خود را در بخش سکولار تعریف می کنند. این روند را از سال ۲۰۰۵ میلادی به این سو نیز تعقیب کرده ام ترکیه در حال سکولاریزاسیون است نه مذهبی شدن”.
او در ادامه با اشاره به وضعیت سکولاریسم در ایران نیز می گوید:”ایران کشوری با حکومت سکولار نیست اما مردمان اش سکولار هستند. ما در مورد ایران نیز تحقیقاتی را انجام داده ایم. نرخ ایرانیانی که می گویند مسلمانان هستند ۳۴ درصد است. ایران کشوری است که بیشترین تعداد افراد بی دین را در جغرافیای اسلامی دارد. ایران از پیش سکولار بوده و این نکته ای بسیار شفاف است.
پروفسور دمیر تاکید می کنید: رژیم ملایان در ایران از نظر ایدئولوژیک شکست خورده است. مهندسی مذهبی توسط حکومت قابل اجرا نیست. افراد می توانند سکولار باشند حتی اگر کشورشان سکولار نباشد. عربستان سعودی نیز چنین وضعیتی دارد. به عبارت دیگر حتی در جهان عرب سکولاریسم در بین افراد بسیار بالاست اما وقتی به رژیم های سیاسی نگاه می کنید وضعیت متفاوت است”.
او در ادامه می گوید:”شکاف بین جامعه و رژیم سیاسی بسیار واضح است. جامعه در جهت دیگر تکامل می یابد اما رژیم می تواند در ایران از طریق خشونت و در عربستان سعودی از طریق پول قدرت را حفظ کند. با این وجود، نمی دانیم این وضعیت تا چه زمانی ادامه خواهد یافت. ایران تغییر خواهد کرد. ایران توان تحمل وضعیت فعلی را ندارد. رویدادهای اخیر آن کشور این موضوع را آشکار ساخته اند. امکان ندارد وضعیت در ایران این گونه باقی بماند. وضعیت منطقه از نظر جامعه شناختی درحال تغییر است. به اصلاحات محمد بن سلمان” در عربستان سعودی نگاه کنید: جشنواه های فیلم، فرش قرمز و کنسرت های موسیقی راک”.
دمیر همچنین حل مسئله حجاب در ترکیه را یک از مهمترین عوامل سرعت بخشی به سکولاریز شدن این کشور دانسته و افزود: اکنون زنان محافظه کار در تمام اقشار جامعه دیده می شوند؛ در سیاست، در دانشگاه و در محوطه دانشگاه. زن با هویت زنانه خود شروع به ایفای نقش کرد. زن سوژه سیاسی شد. ما با دیدن زنان محجبه و بی حجاب در کنار یکدیگر، در مهمانی ها، در دانشگاه، در یک فروشگاه و در یک شرکت سکولارتر شدیم. این در حالیست که پیش تر کودتای ۲۸ فوریه ۱۹۹۶ میلادی باعث جدایی آنان از یکدیگر و ظهور اسلام گرایی شد.
دمیر با بیان اینکه ترکیه گرفتار رژیمی اسلامی چون ایران نشده به اهمیت نقش زنان در “اسلام آناتولی” اشاره کرده و می گوید:” من در دوره زمامداری نظامیان به سربازان می گفتم اگر روسری را آزاد کنید مدرنیزاسیون ترکیه راه خود را بهتر پیدا می کند و همین گونه نیز شد. شما هرگز نمی توانید نقش زنان را در آناتولی رد کنید. جوامعی که نقش بالایی از زنان دارند رادیکال یا سلفی نمی شوند. در تاریخ و اساطیر جوامع منطقه، تنها در میان ترکان در جغرافیای مسلمانان، زنی را خواهید دید که سوار بر اسب و شمشیر به دست رهبری قبیله ای را بر عهده دارد. در ادبیات عرب چنین زنی وجود ندارد”.
