به گزارش فرانیوز، افزایش شمار مهاجران افغانستانی پس از روی کار آمدن مجدد گروه طالبان در این کشور، وضعیت بغرنج اقتصادی و بی‌کاری مزمن حاکم بر ایران و تلاش برخی گروه‌ها برای بهره‌برداری از احساسات مردم علیه افغانستانی‌ها در راستای منافع خود، باعث رشد کم سابقه «افغان‌هراسی» در ایران طی ماه‌های اخیر شده است.
این فعالان در این رابطه نوشته‌اند: «شکل‌گیری و هدایت جریان‌هایی را که برای حل مساله مهاجران بر طبل خشونت، نفرت‌پراکنی و تبعیض» می‌کوبند، «یک عقب‌گرد فاجعه‌بار برای جامعه ایران و نافی حقوق و ارزش‌های بنیادین انسانی و مدنی» خواندند.
این بیانیه در حالی منتشر شده که در روزهای اخیر مقام‌های حکومتی و همچنین برخی رسانه‌های ایران، لحن گزارش‌ها و اخبار خود علیه مهاجران افغان را تشدید کرده‌اند و در پی آن ویدیوهایی از برخورد خشونت‌آمیز با مهاجران افغان در برخی شهرهای ایران منتشر شده است.
امضاکنندگان این بیانیه بر لزوم «رعایت کرامت انسانی و حقوق مهاجران طبق اصول اخلاق ایرانی، ارزش‌های معنوی و حقوق بین‌المللی» تاکید کردند.
در بخشی از این بیانیه آمده است«نظام حقوقی ایران، از مهمترین مانع‌ها و چالش‌های مهاجران برای ادغام آنان در جامعه میزبان است» و موجب از دست دادن فرصت‌ها و امکان تحرک اجتماعی و طبقاتی مهاجران و «نهایتا به حاشیه رانده شدن سیستماتیک، افزایش آسیب‌پذیری و تراکم آنها در حاشیه شهرهای بزرگ» شده است.
این بیانیه همچنین یادآوری کرده است که «با گذشت بیش از چهل سال» هنوز بسیاری از «مهاجران نسل اول و دوم، تابعیت ایران را کسب نکرده‌اند» و دستگاه‌های حکومتی حتی «برای کودکانی که از مادر ایرانی و پدر افغانستانی متولد شده‌اند»، شناسنامه صادر نمی‌کنند.
«مشکلات» بسیار دیگر «مهاجران افغانستانی» نیز در بخشی از این بیانیه برشمرده شده و از جمله اشاره شده که این مهاجران با «محدودیت‌های قانونی در زمینه مالکیت اموال منقول و غیرمنقول»، محدودیت در «افتتاح حساب بانکی، خرید سیم‌کارت، ثبت‌نام دانش‌آموزان در مدارس» مواجه هستند و این محدودیت‌ها «مانع بهره‌مندی آنان از حقوق اساسی انسانی» می‌شود.
نویسندگان این بیانیه با تاکید براینکه «مهاجران در ایران تنها مصرف‌کننده نیستند»، افزودند: «آنها در بخش‌هایی مانند کشاورزی، ساختمان‌سازی و خدمات شهری، در سخت‌ترین شرایط‌کاری با دستمزدهای پایین، بدون حمایت‌های قانونی و بیمه و بازنشستگی، کار می‌کنند و همواره سهمی از بار فعالیت‌هایی را به دوش می‌کشند که در ایران برایش نیروی کار نیست».
آنها همچنین نوشتند که «مهاجران برای استفاده از خدمات و امکانات جامعه ایران، از آموزش گرفته تا بهداشت و درمان و حمل‌ونقل، هزینه می‌پردازند که گاهی این هزینه‌ها بالاتر از هزینۀ پرداختیِ شهروندان ایرانی است»، ضمن اینکه آنها «برای دریافت ویزا، کارت آمایش، کارت سرشماری، کارت کار، تمدید اسناد و مدارک خود و صدور برگه تردد، سالانه مبالغ بسیاری به دولت ایران» می‌پردازند.
امضاکنندگان این بیانیه از مقامات مسئول خواستند تا با عمل به «وظیفۀ شفاف‌سازی، روشنگری افکار عمومی، و جلوگیری از انتشار اخبار کذب» با «مهاجرستیزی و دوقطبی‌سازی جامعه» مقابله کنند.
آنها همچنین از جامعه جهانی به‌ویژه سازمان ملل متحد و بازیگران موثر و بین‌المللی با «بازبینی در مکانیزم‌های حمایتی خود» و همچنین «افزایش کمک‌های خود به کشورهایی مانند ایران، که خود با مشکلات عدیده اقتصادی دست به گریبان است»، راه‌حل‌ها و سازوکار‌های پایدار و بلندمدتی برای «حل مسئله مهاجران و پناهندگان» ارائه کنند.
امضاکنندگان این بیانیه تاکید کردند که «خطر واقعی را نه در پناه دادن به انسان‌های بی‌پناه، که در نزول ارزش‌های انسانی و عدالت و برابری، نادیده‌انگاری حقوق انسانی و شهروندیِ ضعیف‌ترین قشرهای جامعه و کرخت شدن وجدان عمومی در برابر رنج میلیون‌ها انسانِ قربانیِ ظلم‌هایِ تاریخی» می‌دانند.
از امضاکنندگان این بیانیه می‌توان به نام‌های چون «رخشان بنی‌اعتماد، ، پگاه آهنگرانی، بهمن احمدی امویی، نوشین احمدی خراسانی، علی باباچاهی، احترام برومند، خسرو پارسا، شهرنوش پارسی‌پور، لیلا حاتمی، پرویز پرستویی و آیدا پناهنده، نیره توحیدی، محسن رنانی، لی‌لی گلستان، عالیه مطلب‌زاده، مصطفی معین، محمد سیف‌زاده، شادی قدیریان، مهناز محمدی، حسن یوسفی اشکوری، احسان شریعتی و کیوان صمیمی» اشاره کرد.
با تسلط طالبان بر افغانستان در تابستان سال ۲۰۲۱ و بدتر شدن وضعیت حقوق بشری و معیشتی، موج جدیدی از مهاجران افغانستانی راهی کشورهای همسایه شدند. ایران از بیش از چهار دهه پیش میزبان شمار زیادی از مهاجران افغان بوده و طی سال‌های اخیر نیز با مهاجرت هرچه بیشتر شهروندان کشور همسایه خود روبرو شده است. این روند نیز مشکلات و مسائل گوناگونی برای شهروندان هر دو کشور به وجود آورده و باعث شده که بسیاری از ایرا‌نی‌ها که خود با مشکلات عدیده اقتصادی و اجتماعی مواجه هستند، نسبت به حضور مهاجران خارجی رویکردی بیش از پیش منفی در پیش گیرند.
براساس دقیق‌ترین آمار مربوط به شمار اتباع خارجی ساکن ایران که مربوط به سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ توسط سازمان آمار ایران می‌باشد، در سال مذکور ۱ میلیون و ۵۸۳ هزار و ۹۷۹ افغانستانی در ایران زندگی می‌کردند. این رقم معادل تقریبا ۲ درصد از جمعیت کل ایران در سال ۱۳۹۵ به شمار می‌رود.
با اینحال، احمد وحیدی وزیر کشور ایران پنجم مهر ماه در حاشیه جلسه هیئت دولت در گفت‌وگو با خبرنگاران، اتباع افغانستانی ساکن ایران را حدود ۵ میلیون نفر عنوان کرد.
وحیدی با تاکید بر اینکه اتباع خارجی “غیرقانونی” باید به کشور خود بازگردانده شوند، در این باره تصریح کرد: نسبت به ساماندهی اتباع خارجی اقدام خواهد شد. اتباع غیر قانونی باید به کشور خود بازگردانده شوند و کسانی که مجوز حضور دارند باید ساماندهی شوند.
