برای سرپوش گذاشتن بر شدت آلودگی هوا در شهرهای ایران، مسئولان آموزش و پرورش پیشنهاد کردند صورت مسئله را پاک کنند و استانداردهای شاخص آلودگی هوا را تغییر دهند. رئیس گروه سلامت هوا با این پیشنهاد به شدت مخالفت کرده است.
عباس شاهسونی، رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت ایران روز سه‌شنبه ۴ بهمن به سخنان اخیر برخی مسئولان وزارت آموزش و پرورش مبنی بر لزوم تغییر شاخص‌های تعطیلی مدارس ناشی از آلودگی هوا واکنش نشان داد. او به خبرگزاری ایسنا گفت: «این درست نیست که صرفا با تغییر شاخص آلودگی هوا، صورت مسئله را پاک کنیم.»
او با تاکید بر این که دولت اقدامی جدی برای کاهش غلظت آلاینده‌های هوا انجام دهد افزود: «ای کاش وزیر محترم آموزش و پرورش پیشنهاد می‌دادند که اقداماتی نظیر نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی، از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، بهبود کیفیت سوخت و بهبود کیفیت خودروهای تولید داخلی و… برای کاهش غلظت آلاینده‌های هوا صورت گیرد.»
تعطیلی مدارس در ایران باعث شده سطح آموزش در ایران به شدت پایین رود. این به معضلی برای خانواده‌ها و دانش‌آموزان و مسئولان آموزشی در ایران تبدیل شده است. اما آلودگی هوا نیز جان میلیون‌ها نفر، از جمله کودکان، سالمندان و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای را به خطر انداخته و آمار مرگ ناشی از آلودگی هوا در ایران بسیار بالا است.
سطح آموزش مدارس و جان مردم هردو در خطر؟
مسئولان وزارت آموزش می‌خواهند از یک سو مدارس را حضوری کنند و از سوی دیگر چون هیچ اقدامی برای مقابله با آلودگی شدید هوا در شهرهای ایران نشده و هیچ بودجه کارسازی برای مقابله با آن اختصاص نیافته، به این نتیجه رسیده‌اند که در استاندارد شاخص‌های آلودگی هوا دستکاری کنند.
احمد وحیدی، وزیر کشور روز گذشته (دوشنبه سوم بهمن) گفت که مسئولان تصمیم گرفته‌اند تا با کمک سازمان محیط زیست پیشنهاد جدیدی را برای دولت تعیین کنند تا این استانداردها را “کمی تغییر” دهند و “لازم نباشد” در این شرایط مدارس را تعطیل کنند.
این احتمالا واکنشی است به احمد نادری، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات و هیات رییسه مجلس که روز دوشنبه در برخورد با طرح ۴۵ روز آموزش غیرحضوری به جای حل مشکل آلودگی هوا، در توییتی خواسته بود مدارس آخرین جایی باشد که تعطیل می‌شود.
او نوشته بود: «تعطیلی مدارس راه‌حل درمان آلودگی هوا نیست. این نسل دانش‌آموزان به خاطر کرونا و توهم دولت قبل در غیرحضوری کردن آموزش مدارس (که الفبای آن را هم بلد نبود) قبلا بی‌سواد بار آمده است؛ شما به بی‌سوادی این نسل دامن نزنید.»
ایسنا به نقل از عباس شاهسونی، رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت نوشته غلظت ذرات معلق در هوای تهران در بعضی روزها بیش از ۱۰ برابر راهنمای سازمان جهانی بهداشت می‌شود و به حدی زیاد است که برای سلامتی مردم و به‌ویژه گروه‌های حساس خطرناک است.
او همچنین به استاندارد سالیانه ذرات معلق در ایران اشاره کرده که بدون دستکاری دوباره مسئولان هم شش برابر راهنمای سازمان بهداشت جهانی است.
به گفته شاهسونی، مبنای رسیدن غلظت آلاینده‌های هوا به ۱۵۰ (طبق مصوبه قانون هوای پاک) در سال ۱۳۹۶ به معیاری برای غیرحضوری شدن مدارس تبدیل شد.
وی افزود: «برای تغییر این شاخص که در قانون مطرح شده است باید کمیته‌ای متشکل از وزارت بهداشت، سازمان محیط زیست، وزارت کشور، وزارت صنعت، معدن و تجارت تشکیل شود تا تصمیماتی با رویکرد سلامت محور اخذ کنند و نه اینکه بیاییم صورت مسئله را پاک کنیم. مگر سازمان محیط زیست که استانداردهای ذرات معلق هوا را افزایش داد، به هدف خود رسید که ما با عدم غیرحضوری کردن مدارس به هدف خود برسیم؟»
ایران در ردیف ۱۷ آلوده‌ترین کشورها
روزنامه اعتماد در گزارشی نوشت که در روز گذشته (دوشنبه سوم بهمن) ایران در جدول جهانی کشورهای آلوده جهان، “با شاخص ۱۶۵، در ردیف ۱۷ جدول ایستاد”. بنا بر گزارش، آلودگی هوا در ایران “در تمام ساعات روز در حدی بود که نه تنها در به روزرسانی‌های این جدول در وب‌سایت Waqi.info جایگاه ایران بهبود نداشت، حتی در ساعاتی این رتبه به دلیل افزایش آلودگی کشور تنزل داشت و حوالی عصر، ایران به پانزدهمین کشور آلوده جهان تبدیل شد اما ساعاتی بعد دوباره به ردیف هفدهم جدول بازگشت.”
گزارش گفته است که منشاء این آلودگی مازوت است یا هر آلاینده دیگر: «دولت از آن خبر دارد اما از شهروندان پنهان می‌کند.» به نوشته اعتماد، این شدت آلودگی هوا “سامان زندگی کل کشور را برهم ریخته است”. گزارش همچنین به “افزایش مراجعات مبتلایان قلبی و تنفسی به مراکز اورژانس، دشواری بسیاری از فعالیت‌های عادی و روزمره زندگی و انزوای اجباری و خانه‌نشینی تحمیلی به دلیل تاثیرات مرگبار و زمین‌گیر‌کننده تنفس هوای آلوده” اشاره کرده است.
حال دولت می‌خواهد به نوشته اعتماد، “ضعف‌های مدیریتی خود را با راهکارهای بحرانی‌تر جبران کند”؛ یا به عبارتی در استانداردها دستکاری کند و داده‌های نادرست به مردم ارائه دهد.
اعتماد به سخنان یوسف نوری، وزیر آموزش و پرورش اشاره کرده که مدعی شد: «اگر شاخص‌های جهانی کیفیت هوا را ببینید، در کشورهای دیگر شاخص کمتر از ۳۰۰ باشد تعطیل نمی‌کنند، اما شاخص برای تعطیلی مدارس را برای ما روی ۱۵۰ بستند». او گفت: «قرار است در جلسه آتی هیات دولت پیشنهاد بدهیم این شاخص‌های مرتبط با کیفیت هوا را به تعلیق در بیاورند».
سالانه ۴۰ هزار مرگ
ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون از خطرناک‌ترین آلاینده‌ها در هوا به شمار می‌رود. هرسال در ایران حدود ۴۰ هزار نفر به همین دلیل جان خود را از دست می‌دهند. خبرگزاری ایمنا در گزارشی نوشت: «۲.۴۸ درصد تولید ناخالص ملی معادل ۳۴ هزار میلیارد تومان صرف عوارض ناشی از آلودگی هوا می‌شود».
روشن نیست همین بودجه نازل صرف چه می‌شود که وضع هوای شهرهای بزرگ و کوچک ایران از مرز خطرناک گذشته است. به گزارش ایمنا: «آنچه امسال مورد توجه قرار گرفته، مازوت‌سوزی صنایع و نیروگاه‌ها بوده؛ اما آنچه لازم است بیشتر مورد توجه قرار گیرد، این است که در سوختی مانند مازوت، محتوای زیادی از سولفور و گوگرد وجود دارد که هنگام احتراق گازهایی مانند دی‌اکسید گوگرد نیز تولید می‌شود.»
تاکنون رسانه‌های ایران گزارش‌های متعددی درباره عوامل آلودگی هوا در ایران منتش کرده‌اند. اعتماد در گزارشی در اوایل آذر نوشت: «برخلاف ادعای مسوولان، مازوت‌سوزی در نیروگاه‌های بخار هم دایر بوده و هم ادامه دارد و هم مجوز مصرف این سوخت فسیلی، در مکاتبات رسمی مسوولان صادر شده است.»
کارشناسان تاکنون بارها راه‌حل‌هایی ارائه داده‌اند که عملی کردن آنها می‌توانست و می‌تواند جان مردم را از این وضع نجات دهد، از جمله نصب سامانه‌های مجهز تصفیه هوا در نیروگاه‌ها و سایر صنایع آلاینده، ارتقای کیفیت سوخت و کیفیت موتور خودروها به حد یورو ۴ یا ۵، توسعه خطوط مترو و اتوبوس‌های تندرو و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی و همچنین عبور از استفاده از سوخت‌های فسیلی به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر.
اما به نظر می‌رسد، در شرایطی که جمهوری اسلامی درگیر بحران‌های داخلی و خارجی است، این تمهیدات و حفظ جان مردم احتمالا آخرین دغدغه مورد توجه‌اش است.
