حسین آقایی ـ با انتشار گزارش “آکسیوس” درباره سفر برت مک گِرک مشاور ارشد دولت بایدن به عمان در اوایل ماه می و گزارش امروز “آسوشیتدپرس” از بسته شدن پرونده سایت مریوان (آباده) از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی، تصویر مشخص تری از آنچه رخ داده و نیز احتمال توافق موقت بین جمهوری اسلامی و آمریکا بدست آمده است.
صورت مساله اینطور است که با تشدید تنش (اخاذی) اتمی و منطقه ای از سوی جمهوری اسلامی در ماههای اخیر مقامات اسرائیل و آمریکا بشدت نگران از کنترل خارج شدن اوضاع بوده و هستند بطوریکه از یک سو اسرائیلی ها خواهان اقدام بازدارنده موثر و جدی واشنگتن در برابر جمهوری اسلامی شده اند و از سوی دیگر خود دولت بایدن نیاز به کاهش تنش از طریق دیپلماتیک را جدی تر از گذشته میبیند.
از این رو دولت بایدن برت مک گِرک هماهنگ کننده شورای امنیت ملی آمریکا در امور خاورمیانه را که ابتدا به همراه جیک سالیوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید به عربستان و اسرائیل سفر کرده بود را به عمان نیز میفرستد تا در مسقط درباره بررسی امکان توافق با ایران با مقام‌های عمانی گفتگو کند.
اگرچه هنوز به طور دقیق معلوم نیست که آیا آمریکایی ها طرح و پیشنهاد مشخصی به طرف عمانی ارائه کرده باشند اما با اطمینان میتوان گفت که دستکم زمینه و شرایط (امکان) توافق موقت برای کاهش تنش با جمهوری اسلامی با عمانی ها مطرح شده است.
پس از سفر مک گِرک به مسقط، سلطان عمان چند روز پیش به تهران آمد و بعنوان میانجی امریکا با خامنه‌ای دیدار کرد تا پیام آمریکا را به گوش حکام تهران برساند. دقیقا پس از این دیدار بود که رسانه های جمهوری اسلامی از حل و فصل پرونده موسوم به سایت مریوان خبر دادند.
رافائل گروسی در پاسخ به سوال خبرنگار “الجزیره” درباره گزارش اخیر رسانه‌های جمهوری اسلامی این خبرها را تائید نکرد اما رد هم نکرد! او بدون پرداختن به جزئیات فقط گفت: «در برخی موارد ما [با طرف ایرانی] در حال پیشرفت هستیم و در برخی دیگر نه. بنابراین اینها یک امر در حال انجام است.»
ناگفته نماند که سوای نگرانی های اسرائیل از پیشرفتهای خطرناک در برنامه اتمی، خامنه ای حدود ده روز پیش دوباره حرف “نرمش” را به میان آورد. بنابراین بنظر می رسد جمهوری اسلامی بدلیل اینکه در داخل و خارج در موضع ضعف قرار دارد میخواهد بازهم “نرمش” کند آنهم بطور جدی.
همه اینها در شرایطی است که ژنرال هرتزی هالوی رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل درباره احتمال “اقدام” بدلیل “تحولات منفی” در افق برنامه اتمی ایران سخن گفته و پنج ماه دیگر هم محدودیتهای برجامی در رابطه با برنامه توسعه موشکهای بالستیک جمهوری اسلامی به اتمام میرسد و با این وضعیت آمریکا اگر دست به کاهش تنش از طریق توافق موقت با جمهوری اسلامی نزند در ماههای آینده باید تصمیمات سخت تر بگیرد؛ مانند فعالسازی مکانیسم ماشه!
به همین دلیل ظاهرا بازی جمهوری اسلامی (اخاذی اتمی) بازهم در حال نتیجه دادن است و جمهوری اسلامی احتمالا بتواند در آستانه جلسه هفته آینده شورای حکام آژانس از صدور یک قطعنامه علیه خود جلوگیری کند و در ادامه تاکتیک نرمش خود بتواند با همکاری با آژانس و با آزادسازی زندانیان دو تابعیتی مثل سیامک نمازی، عماد شرقی و مراد طاهباز چراغ سبز دولت بایدن برای یک توافق بر سر حداقلها و خطوط قرمز را جلب کند بطوریکه رژیم در ازای این امتیازات هفت تا ده میلیارد دلار از دارایی های بلوکه شده در عراق و کره جنوبی و ژاپن را دریافت کند و غنی سازی را به ۶۰ درصد کاهش دهد.
بنظر میرسد دولت بایدن فعلا دنبال یک توافق موقت برای مدیریت و کاهش تنش با رژیم است تا فعلا زمان بخرد و مجبور به متوسل شدن به گزینه های پرریسک و پرهزینه در کوتاه مدت نباشد.
البته هیچ گارانتی وجود ندارد که چنین توافقی در کوتاه مدت عملی باشد اما ترجیح دولت بایدن و قدرتهای اروپایی قطعا دیپلماسی با جمهوری اسلامی است. دولت بایدن هم منطق اش این است که در برابر جمهوری اسلامی از این ستون به اون ستون فرج است!
*حسین آقایی تحلیل گر مسائل سیاسی و روابط بین الملل
