رییس سازمان صداوسیما جمهوری اسلامی، شخصا به ابراهیم رئیسی، رییس جمهور، نامه نوشته و از او خواسته تا وبگاه «فیلیمو»، یکی از پرمخاطب‌ترین رسانه‌های مجازی ویدیویی ایران را «فیلتر» کند.
ظاهرا دلیل این درخواست، پخش سریال «سقوط» از این پلتفرم است. «ساترا» یا «سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی» هم با انتشار بیانیه‌ای، ضمن تایید ارسال نامه «پیمان جبلی»، رییس صداوسیما به رییس جمهوری مدعی شده که سریال «سقوط» با بازی «حمید فرخ‌نژاد»، بدون اخذ مجوزهای لازم روی پلتفرم «فیلیمو» قرار گرفته است و این تخلف، پیگیری خواهد شد. اما ماجرای سریال سقوط چیست و چگونه بدون مجوز تا قسمت پنجم روی پلتفرم «فیلیمو» قرار گرفت؟
***
سریال سازی فیلمسازان محبوب حاکمیت
«محمدحسین مهدویان» در ۱۰ سال گذشته به عنوان فیلمساز به اصطلاح کاربلد محبوب حاکمیت مطرح شده است، و با ساختن فیلم‌هایی چون «ماجرای نیمروز» و «ایستاده در غبار»، ایده‌های مطلوب حاکمیت را دنبال می‌کرد.
او تبدیل به چهره‌ای قدرتمند در سینمای ایران شد. «محمدرضا منصوری» در فیلم «درخت گردو» به عنوان مدیر تولید با مهدیان کار کرد و فیلم «شیشلیک» این کارگردان، اولین تجربه منصوری در مسند تهیه‌کننده بود. منصوری تهیه‌کننده سریال «سقوط» است و مهدویان هم مشاور تولید این سریال بوده. «سجاد پهلوان‌زاده» هم کارگردان سریال است. پهلوان‌زاده هم در ۴ فیلم از ۷ فیلم بلندی که مهدویان ساخته، در مسند تدوینگر حضور داشته است.
محمدرضا منصوری پیش از «سقوط»، فیلم «دسته دختران» را تهیه کرده که درباره روزهای آغاز جنگ هشت ساله در ایران است. از آن پروژه‌های گران‌قیمت که در ساختار سینمای جمهوری اسلامی نصیب هرکس نمی‌شود. منصوری تجربه همکاری با «مسعود ده‌نمکی»، «مجید مجیدی» و «رضا میرکریمی» را در کارنامه دارد که هر سه فیلمساز در فضاهای مختلف، هنرمندان حکومتی هستند.
مهدویان، منصوری و پهلوان‌زاده به عنوان حلقه اصلی تولید سریال «سقوط»، احتمالا به‌خاطر اینکه از نظر خودشان برادری‌شان به حاکمیت ثابت شده و موضوع سریال‌شان هم عملکرد نیروهای امنیتی ایران در رسیدگی به ماجرای داعش است، فکر نمی‌کردند برایشان مشکلی به‌وجود بیاید، حتی اگر «پروانه ساخت» و «مجوز ساترا» را نگرفته باشد. اما خروج فرخ‌نژاداز ایران-به عنوان یکی از بازیگران اصلی این سریال- و موضع‌گیرهای ضد جمهوری اسلامی او، معادلات این تیم را به هم ریخت.
تخریب‌چی‌های حکومتی پیش از فرمانده وارد می‌شوند
وقتی فرخ‌نژاد از ایران رفت و «علی خامنه‌ای» را «دیکتاتوری بد» خطاب کرد، عملا این واهمه برای تولیدکنندگان سریال به‌وجود آمد که پخش سریال منتفی خواهد شد. حتی تیم تولید سریال «سقوط» پس از رفتن فرخ‌نژاد طی نامه‌ای، حرکت او را خودخواهانه و بی‌توجهی به تیم تولید سریال دانستند: «کاش معرفتی بود، کاش حرمت نان و نمک همچنان مقدس بود، کاش رفتار حرفه‌ای فقط در هنگام نقد کردن چک معنا پیدا نمی‌کرد.»
اما ۵بهمن، زمانی که بحث‌هایی مبنی بر توقیف سریال «سقوط» مطرح شد، خبرگزاری «ایسنا» به نقل از روابط عمومی رادیو«گفت‌وگو» نوشت که «محمدمهدی اسماعیلی»، وزیر ارشاد گفته: «اگر اشکال محتوایی در کار باشد، می‌بایست از سوی دوستان[ساترا] حل شود؛ اما اینکه یک اثر بنا بر عملکرد یک بازیگر متوقف شود، از سوی وزارتخانه ممنوع شده است.»
اما ظاهرا پیش‌تر از وزیر ارشاد، رسانه‌های وابسته به حکومت می‌دانستند کار این سریال را باید یکسره کرد. «مشرق نیوز»، رسانه تندرو اصول‌گرا جمهوری اسلامی در روز ۲۰دی، در حالی که تنها یک اپیزود از سریال پخش شده بود، طی مطلبی با تیتر «پروژه نادیده‌انگاری زحمات حاج قاسم در موصل از سریال سقوط کلید خورد»، اتهامی را متوجه سریال «سقوط» کرد که فراتر از هر نهاد سازمانی برای زمین زدن این سریال کافی بود.
«مشرق‌نیوز» مدعی شده بود که «در پس ساخت این سریال تماما کپی شده از یک نمونه سوئدی، یک پروژه مهم نهفته است. این پروژه خاص، نادیده‌انگاری تام و تمام از زحمات سپاه قدس در آزادسازی موصل و فرماندهی حاج قاسم سلیمانی علیه تروریسم داعش را کلید می‌زند.»
اما دو هفته قبل، حتی پیش از شروع پخش فیلم، روزنامه «جام‌جم»، رسانه رسمی صداوسیما جمهوری اسلامی، در تاریخ ۵دی، این موضوع را مطرح کرده بود که «…شنیده می‌شود بار دیگر فیلیمو تخلف انجام داده و ورای همه این حرف و حدیث‌ها، از اساس سریال [سقوط] را بدون گرفتن مجوز از ساترا تولید کرده است.»
در واقع این مناقشه‌های فراوان، برای توزیع و پخش سریالی است که بدون پروانه ساخت مقابل دوربین رفته است. با مرور این روند باید پرسید چرا باید سریالی بدون گرفتن مجوز از ساترا به مرحله تولید برسد که بعد از آن، مسائل مختلف دامنگیر پروژه و دست‌اندرکاران آن شود؟ سوال دیگر این که آیا محتوای سریال طبق آیین‌نامه‌های محتوایی سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی قابل تایید است، یا خیر؟»
خبرگزاری‌های حکومتی «فارس» و «تسنیم» هم با جدیت پیگر ماجرا بودند و از خجالت تیم فیلمسازی که تا پیش از این به عنوان هنرمندانی در خدمت نظام تقدیر می‌شدند، درآمدند.
عاقبت امنیتی هنرمندان حکومتی
جمهوری اسلامی در این ایام به دلیل تحریم و اعتصاب هنرمندان در تنگنا قرار گرفته است. جشنواره تئاتر با سالن‌های خالی و وضعیت اسف‌باری در حال برگزاری است. با این همه سرمایه‌گذاری در جشنواره فیلم فجر، تنها یک فیلمساز برجسته (کیومرث پوراحمد) حضور دارد که او هم اعلام کرد ارائه فیلمش به جشنواره، با اختیار تهیه‌کننده‌اش بوده و به شکل تلویحی حضورش در جشنواره را اجباری عنوان کرده.
اما جمهوری اسلامی حتی با دست خالی بودنش نمی‌تواند از خیر حضور یک چهره تازه اپوزیسیون (حمید فرخ‌نژاد) در یک سریال بگذرد. یعنی برخورد امنیتی در ساختار فرهنگی تا جایی پیش آمده که تیم تولیدکننده سریال سقوط که همگی با ساختن آثار ایدئولوژیک برای جمهوری اسلامی مطرح شدند هم، مورد سانسور و توقیف قرار بگیرند. تیمی که فکر می‌کردند به‌خاطر نور چشمی بودن، می‌توانند فراقانونی عمل کنند.
حالا این وسط صداوسیما هم می‌خواهد از آب گل‌الود ماهی بگیرد و «فیلیمو» را به عنوان پلتفرمی پربیننده حذف کند. آن هم در حالی که پیش از این با حکم رهبری، نظارت بر محتوای رسانه‌های ویدیویی مجازی کاملا برعهده صداوسیما قرار گرفته و «ساترا» هم نهادی زیر مجموعه صدا‌و‌سیماست. «فیلیمو» هم احتمالا تصور نمی‌کرده با چنین سریالی، فیلتر و حذف شدن از بازار نصیبش شود.
