به گزارش فرانیوز، حسن کاظمی قمی سفیر جمهوری اسلامی و نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان گفت کارشناسان ایرانی برای اولین بار از سرچشمه‌های هیرمند در افغانستان بازدید کردند.
کاظمی قمی با بیان اینکه هیئت فنی ما در حال حاضر در کابل است و بازدید انجام شده، یادآور شده است که به زودی گزارش آن به دست ما می‌رسد.
وی خاطرنشان کرد: این اولین بار است که متخصصان ایرانی از ایستگاه سنجش‌آب در منطقه “دهراود” بازدید می‌کنند.
سفیر ایران در افغانستان در ادامه گفت طبق معاهده، ما می‌توانیم نسبت به ادعای طرف مقابل مبنی بر کمبود آب تشکیک و ادعا را راستیآزمایی کنیم.
معاون آب و آبفای وزارت نیرو نیز در گفتگو با ایسنا، درباره بازدید کارشناسانی ایرانی از هیرمند، گفت: برای نخستین بار از زمان معاهده سال ۱۳۵۱ رودخانه هیرمند و تشکیل کمیساران آب این رودخانه، هیأت فنی جمهوری اسلامی از محل ایستگاه آبسنجی دهراود در بالادست سد کجکی روی رودخانه هیرمند بازدید به عمل آورد.
محمد جوان‌بخت با اشاره به پذیرش درخواست کمیسار ایران برای بازدید از ایستگاه دهراود، اظهار کرد: براساس معاهده، در مواقعی که تأمین حقابه کشورمان از سوی افغانستان صورت نمی‌پذیرد، با درخواست طرف ایرانی، از ایستگاه دهراود بازدید می شود.
به گفته او هیاتی متشکل از مدیرکل رودخانه‌های مرزی و آب های مشترک وزارت نیرو، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان و معاون استاندار این استان از محل ایستگاه بازدید به عمل آوردند.
معاون وزیر نیرو تصریح کرد: هیئت کارشناسی ایران پس از مشاهده میزان آب رودخانه در ایستگاه آب سنجی دهراود، خواستار تحویل حقابه جمهوری اسلامی ایران شد و توافق شد در نشست های کمیته فنی در آینده نزدیک درخصوص نحوه تحویل حقابه تصمیم گیری شود.
معاهده آب هیرمند بین دولت ایران و دولت افغانستان مشتمل بر یک مقدمه و دوازده ماده و دو پروتکل‌ضمیمه که در اسفند ماه ۱۳۵۱ به امضاء رسیده است.
براساس این توافق، افغانستان باید سالانه ۸۲۰ میلیون متر‌مکعب از آب هیرمند را به سمت ایران روان کند.
پیشتر ابراهیم رئیسی رئیس جمهور اسلامی ایران در سفر به سیستان و بلوچستان با لحن تهدیدآمیز و کم‌سابقه‌ای درباره حقابه هیرمند خطاب به طالبان گفته بود: «حرف من را جدی بگیرید تا بعدا گلایه نکنید». امیرخان متقی وزیر خارجه طالبان در اظهاراتی در کابل تاکید کرد که حکومت طالبان به معاهده آب با ایران متعهد است و از مقام‌های ایرانی خواست موضوع حقابه را به «سر و صداهای مطبوعاتی» نکشانند. سخنگوی ارشد طالبان هم گفت مقامات ایرانی باید در این مورد به حرف‌های وزارت آب و برق و وزارت خارجه آن‌ها بسنده کنند.
وزیر خارجه طالبان هم در واکنش درخواست جمهوری اسلامی برای بازدید کارشناسان از هیرمند گفته بود: «از مسئولین ایران جدا توقع داریم که توقعات‌شان را با با معاهده ۱۳۵۱ عیار نمایند و ملاک قضاوت و اظهارنظرها باید مبتنی بر احکام مندرج در معاهده باشد.» روزنامه جمهوری اسلامی چاپ تهران نیز اخیرا با اشاره به درگیری لفظی میان تهران و کابل بر سر حقابه هیرمند نوشته بود «طالبان، می‌خواهند ایران را درگیر جنگ کنند».
ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی حکومت طالبان در واکنش درخواست بازدید هیات ایرانی از هیرمند، گفته بود که بر این اساس «ما ممکن است اجازه بازدید به هیات ایرانی را از این جاها ندهیم». هفته پیش وزارت خارجه ایران در بیانیه‌ای مواضع حکومت طالبان در مورد کم‌‌آبی هیرمند را رد کرد و گفته بود تا زمانی‌که کارشناسان ایران آن را «راستیآزمایی» نکنند این مواضع را «غیرحقوقی و غیرقابل قبول» می‌دانند.
پس از افزایش تنش ها میان جمهوری اسلامی و مقامات طالبان، نهایتا سفیر ایران در افغانستان روزهای پایان خرداد از موافقت طالبان با بازدید هیات ایرانی از هیرمند خبر داد.
در میانه تنش های لفظی مقامات دو کشور اما خبری منتشر شد که اففانستان مسیر آب هیرمند به ایران را مسدود و آب آن را به سمت دیگری منحرف کرده است.
محسن روحی صفت دیپلمات سابق جمهوری اسلامی در افغانستان اخیرا در گفتگو با روزنامه جمهوری اسلامی گفته است: «عکس‌های هوایی نشان می‌دهد که در مسیر منشأ آب تا مرز ایران، زمین‌هایی که پیشتر خشک بودند؛ به مزارعی سرسبز تبدیل شده‌اند و مواد مخدر در این مزارع کشت می‌شود. این نشان می‌دهد که تمام آب هیرمند، در این مزارع استفاده می‌شود. درحال حاضر یک کانال انحرافی تازه‌ای در بند بخش‌آباد احداث کرده‌اند که دیگر هیچ آبی به سمت ایران نیاید.»
روحی‌صفت، با انتقاد از پذیرش سفارت طالبان در ایران بدون مذاکره و پیش‌شرط، تاکید کرده است که «اصلاً برای منفعت خودمان نباید به این سادگی سفارت طالبان را می‌پذیرفتیم. کسانی که در رأس امور هستند دید نظامی و امنیتی به همه مسائل دارند نه دید تمدنی و فرهنگی. آن‌وقت در همان مسائل امنیتی و نظامی هم دچار برداشت‌های اشتباه و محاسبات غلط هستند. این به این معنا نیست که الان باید با طالبان برای گرفتن حق‌آبه بجنگند بلکه می‌بایست اهرم‌های قدرت لازم را علیه طالبان حفظ می‌کردند تا در چنین روزی توان چانه‌زنی داشته باشند.»
