کیوسک امروز؛ چالش های اقتصاد ایران در ۵ سال آینده/ فاز سوم آزادراه تهران – شمال با چینی ها؛ نفت در برابر جاده/ بدهی دولت به تامین اجتماعی در آینده نزدیک به نقطه غیر قابل وصول میرسد/ فروش دلاری بلیت پروازهای داخلی/ رشد دو ونیم برابری تورم نسبت به درآمد شهروندان

به گزارش فرانیوز، در ادامه نگاهی داریم به عناوین و گزارشات چند روزنامه صبح کشور که در ادامه میخوانید.

چالش های اقتصاد ایران در ۵ سال آینده

وحید شقاقی‌شهری، اقتصاددان و دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی در گفتگو با روزنامه اعتماد به برنامه هفتم توسعه نگاهی داشته است. او در این گفت ‌و گو با نگاهی به ارقام کلیدی برنامه هفتم توسعه انتقادهای مهمی به لایحه ‌ای دارد که هم اینک در مجلس در حال بررسی است. او معتقد است که روح حاکم بر برنامه هفتم، متعلق به موج دوم صنعتی است. یعنی دوره‌ای که بیش از نیم قرن پیش به اتمام رسیده. بنابراین با چنین برنامه‌ای برای ۵ سال آینده، عقب ‌ماندگی شدیدی از رقبای منطقه ‌ای ایجاد می‌شود.

شقاقی شهری می‌ گوید اگر فرصت و زمان را از دست بدهیم، شکاف تمدنی ما شدیدتر و بیشتر خواهد شد و ایران وارد نقطه‌ ای می‌ شود که او به عنوان “دوران حیرت” از آن یاد می‌کند. یعنی به سیاق تاریخ دوره قاجاریه که هر کسی از ایران به فرنگ می ‌رفت، وقتی برمی ‌گشت به جای سیاحتنامه، حیرتنامه می ‌نوشت. او با اشاره به اینکه اقتصاد ایران ۵۰ سال است که از نفت تغذیه می ‌کند و در این نیم قرن ۱.۵ هزار میلیارد دلار نفت فروخته است، این موضوع را مطرح می ‌کند که در قبال آن چه گرفته ‌ایم؟ یک اقتصاد غیررقابتی، انحصاری، رانتی و شبه‌ دولتی.

شقاقی شهری چند پرسش مطرح میکند از جمله؛ آیا می‌ خواهیم با رقیبان منطقه ‌ای رقابت کنیم یا نه؟ آیا می ‌خواهیم این شکاف تمدنی میان خودمان با کشورهای دیگر را کم کنیم؟ آیا می ‌خواهیم مردم ما از تحولات کشورهای منطقه حیرت‌ زده شوند یا نه؟ آیا به دنبال این هستیم که رفاه مردم ایران بیشتر شود یا نه؟ اگر می ‌خواهیم فاصله تمدنی‌ مان بیشتر نشود، باید اقتصاد را اولویت قرار دهیم. اگر می ‌خواهیم اقتصاد اولویت باشد باید تفکر اقتصاد محور داشته باشیم. برای این هدف باید موج سومی فکر کنیم، چون عمر موج دوم تمام شده است. برای اینکه موج سومی شویم هم یا باید خودمان اندیشه‌ های نوین را داشته باشیم یا از بیرون کمک بگیریم. نگاه برنامه‌ های توسعه‌ ای و اقدامات و روح حاکم در این برنامه موج دومی است. عمر موج دوم ۵۰ سال است که تمام شده است. شقاقی شهری از سنگاپور به عنوان یک مثال یاد میکند و میگوید سنگاپور یک ‌سوم جزیره قشم است. می ‌دانید تولید ناخالص داخلی این کشور به قدرت برابری خرید ۷۰۰ میلیارد دلار است؟ می ‌دانید درآمد سرانه ۱۰۶ هزار دلاری دارند. ما ۱۵ هزار دلار هستیم. تولید ناخالص داخلی جاری سنگاپور ۴۰۰ میلیارد دلار است و ما ۳۵۰ میلیارد دلار هستیم! چون اینها اقتصادشان را روی فسادزدایی، شایسته‌ سالاری،

نوآوری و دانش ‌بنیان ایجاد کرده ‌اند.
او در ادامه میگوید:  الان در فهرست شرکت‌ های جهان که نگاه کنید ۲۰ سال پیش شرکت‌ هایی مانند تویوتا و شرکت ‌های نفتی اول دنیا بودند و الان اپل و آمازون و آلفابت اقتصاد اول دنیا هستند. شرکت ‌های دانش‌ بنیان به اقتصاد اول دنیا تبدیل شده ‌اند. با یک رشد نجومی، ما با تفکر موج دومی از منطقه عقب ‌تر خواهیم ماند.

فاز سوم آزادراه تهران – شمال با چینی ها؛ نفت در برابر جاده

روزنامه آرمان ملی نوشته است؛ ماجرای آزادراه تهران – شمال قصه پر غصه ای بوده که طی سالهای پس از انقلاب همه دولتها با آن دست به گریبان بوده اند و هر دولتی با وعده های تکمیل فازهای مختلف این آزاد راه، فعالیت خود را پی می گرفت اما تحت هر عنوانی نه تنها به وعده های داده شده در این حوزه نمی توانست جامعه عمل بپوشاند بلکه تنها تا بخشی از این آزاد راه پیش می رفت. هر چند که پس از چندین سال فاز اول آزاد راه تهران شمال در دولت حسن روحانی به بهره برداری رسید و حتی اقدامات در این خصوص چندان مطلوب بود که دولت روحانی بودجه فاز دوم ساخت این آزاد راه را نیز تخصیص داد. این در حالی است که با روی کار آمدن دولت سیزدهم بسیاری منتظر بودند که این دولت بتواند تکمیل و بهره برداری از فاز دوم آزاد راه تهران – شمال را در دستور کار قرار دهد که این مهم دو سال به طول انجامید و در نهایت چند روز قبل فاز دوم این آزاد راه به بهره برداری رسید.

اخیرا یک سایت کانادایی میانگین هزینه ساخت یک کیلومتر بزرگراه معمولی و مجهز در این ایالت صعب العبور به انضمام پل ها و سایر متعلقات را قریب ۳ تا ۳ و نیم میلیون دلار کانادا برآورد کرده است که با احتساب هزینه های غیر معمول ممکن است تا ۶ میلیون دلار نیز افزایش یابد. با این حال برآوردها نشان میدهد بنیاد مستضعفان، آزادراه تهران شمال را با هزینه مشابه و شاید حتی گران تر از ساخت آزادراه در کانادا در بازه زمانی مشابه احداث کرده است. بر اساس گزارشهای مالی تنها سود ۲۲ درصدی بنیاد مستضعفان از سرمایه گذاری در آزادراه در طول سال ۱۴۰۰ بالغ بر ۷ هزار و ۴۴۹ میلیارد تومان بوده است.

توافق ۲۵ ساله ایران و چین باعث شد تا بسیاری از حوزه های مختلف زیر ساختی و… نیز در ذیل این توافق قرار گیرند. زمانی که اعلام شد پول های بلوکه شده ایران در برخی کشورها مثل عراق یا کره جنوبی آزاد شده است، این پول ها به ایران نیامد بلکه در همان مسیر خرج امور دیگری شد. همین روند موجب گردید تا بسیاری از منتقدان رویکرد دولت در سیاست خارجی بحث سیاست نفت در برابر غذا از سوی ایران و سایر کشورها را مطرح کنند و این نکته را به میان آورند که احتمالا اگر فاز سوم ساخت پروژه آزاد راه تهران – شمال به شرکت های چینی سپرده شود آنها نیز همین مسیر را پی بگیرند و در ازای ساخت و بهره برداری فاز سوم آزاد راه تهران شمال همان داستان سابق پیش رود. چنانکه اخیرا مدیر کل دفتر امور مجریان آزادراه ها گفته است: منطقه سوم آزادراه تهران شمال با مشارکت چینی ها ساخته خواهد شد.

محمد ملازینل چهارشنبه در حاشیه مراسم بازدید خبرنگاران از قطعه دوم آزادراه تهران- شمال درباره سرنوشت منطقه سوم آزادراه تهران- شمال، اظهار کرد: کار مطالعاتی منطقه سه در حال انجام است و مذاکرات اولیه با چین انجام شده تا در قبال تهاتر نفت، مهندسی منطقه سه را بر عهده بگیرد و ساخته شود. وی با اشاره به بندی در قرارداد اجرای این پروژه بین ایران و چین گفت: در قرارداد بین ایران و چین تا ۸۰ درصد از پروژه توسط پیمانکاران و مهندسان ایرانی استفاده خواهد داشت. حال انتقاد اینجا است که چرا با وجود اینکه بنیاد مستضعفان توانسته فاز دوم این پروژه را تمام ایرانی بسازد و به پایان ببرد چرا ساخت فاز سوم از این آزاد راه به چینی ها سپرده خواهد شد؟ پرسشی که باید پاسخ قانع کننده ای به آن داده شود.

بدهی دولت به تامین اجتماعی در آینده نزدیک به نقطه غیر قابل وصول میرسد

روزنامه کار و کارگر در گزارشی به بدهی دولت به تامین اجتماعی پرداخته است. آن طور که مرکز پژوهشهای مجلس گزارش داده پارادوکس برنامه های حمایتی در قالب بیمه های اجتماعی، سیاستگذار را دچار سردرگمی و مناقشه کرده است. از یک سو برنامه ریزی ها برای تسویه بدهی دولت به صندوق هاست اما از سوی دیگر دولت یارانه و امتیازات بیمه ای فراوانی را به گروه های خاص اختصاص داده یا صندوق بازنشستگی فولاد را به دولت انتقال میدهد که همگی تشدید کننده شرایط ناپایداری در صندوق های بازنشستگی است.

طبق این گزارش، ریشه انباشت بدهی های دولت به تامین اجتماعی را باید در اعطای یارانه های بیمه ای به گروه های خاص با هدف تبعیض مثبت جست وجو کرد. در این موارد دولت سهم بیشتر یا تمام حق بیمه را به تأمین اجتماعی پرداخت میکند اما پذیرش این تعهدات و دیرکرد در عدم پرداخت موجب انباشت بدهی دولت به تأمین اجتماعی شده که البته بخشی از بدهی ناشی از مبالغی است که دولت در گذشته از تأمین اجتماعی قرض گرفته است.

براساس گزارش مرکز پژوهش ها، مانده بدهی دولت در سال پایانی برنامه ششم توسعه یعنی ۱۴۰۰ حدود ۳۶۶ همت برآورد شده است. بررسی ها نشان می دهد عملکرد دولت در بازپرداخت بدهی خود به تأمین اجتماعی در مقابل ایجاد تعهدات جدید، قابل توجه نبوده است.

وابستگی صندوق های بازنشستگی به دولتها باعث شده دولتها ابتدا اقدام به تصویب قوانینی کنند که مغایر با اصول اقتصادی و بیمه ای است و سپس به صندوق های بازنشستگی به عنوان یک منبع مالی در راستای اجرای سیاست های خود نگاه کنند. به عنوان مثال برخی قوانین که منشأ بدهی های دولت هستند شامل برخی مواد قانون برنامه پنجم توسعه مانند قانون تسهیلات جانبازان، گروه های خاص بیمه ای، معافیت کارگاه های تولیدی، قوانین بودجه سنواتی رانندگان حمل و نقل عمومی، قالی بافان و صنایع دستی و قوانین بودجه سنواتی خادمین مساجد و باربران است.

در این گزارش آمده است؛ مطالبات تأمین اجتماعی به عنوان بزرگترین صندوق بازنشستگی کشور از دولت طی برنامه چهارم توسعه به طور متوسط از رشد ۳۱٫۷ درصدی و در برنامه پنجم توسعه نیز به طور متوسط از رشد ۳۵٫۲ درصدی حکایت دارد.

تداوم روند مذکور موجب رسیدن سطح مطالبات به نقطه غیر قابل وصول در آینده بسیار نزدیک شده که این امر به وقوع بحران در صندوقها منجر خواهد شد. حدود ۳۰ درصد این بدهی ها مربوط به معافیت بیمه شدگان حمایتی از پرداخت حق بیمه و ۱۸ درصد مربوط به تعهدات دولت ناشی از بازنشستگی های پیش از موعد است. در حالی که هر دو نوع این تعهدات قانونی بدون توجه به محاسبات بیمه ای و الزامات علمی بیمه های اجتماعی به تصویب رسیده است.

فروش دلاری بلیت پروازهای داخلی

روزنامه تجارت به خرید و فروش بلیط پروازهای داخلی به صورت دلار پرداخته است. فصل تابستان در حالی آغاز شده که در برخی از مسیرهای پروازی، بلیط ها برای خرید مسافران نایاب شده و یا اگر هم باشد به صورت دلاری به فروش میرسد. به گزارش «تجارت» بلیت هواپیما در روزهای تابستان با آغاز مسافرت ها و افزایش تقاضا برای سفر گران تر از روزهای عادی سال به فروش می رسد؛ اما امسال این موضوع با افزایش تقاضا و کمبود هواپیما در ناوگان هوایی کشور، از روال عادی خارج شده و پدیده فروش دلاری بلیت را حتی برای مسافران داخلی رقم زده است.

در تابستان سال گذشته تعدادی از شرکت های هواپیمایی ایران اعلام کردند نرخ بلیت پرواز در مسیرهای داخلی برای اتباع غیر ایرانی به صورت ارزی محاسبه می شود. طبق گزارش ایسنا، مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت های هواپیمایی دلیل تعیین نرخ ارزی بلیت هواپیما برای مسافران خارجی را تسهیل دسترسی ایرانیها به پروازهای داخلی اعلام کرد و گفت: اساسا دلیلی ندارد که به مسافران خارجی سوبسید و یارانه ای که به مسافران ایرانی داده میشود را پرداخت کنیم. اما حالا امسال با کمبود بلیت هواپیما این پدیده برای مسافران و پروازهای داخلی هم رواج پیدا کرده است.

آنطور که خبرگزاری تسنیم گزارش داده است در روزهای تابستانی امسال برخی سایت های خارجی فعال در بخش حمل و نقل هوایی اقدام به فروش بلیت پروازهای داخلی آنهم با قیمت دلاری می کنند. به عنوان مثال در سایت aldalil78.com که دفتر آن در بصره است، بلیت پرواز تهران-مشهد هواپیمایی تابان با قیمت حدود ۵۵ دلار (حدود ۲ میلیون و ۷۵۰ هزار تومان) فروخته می شود. نرخ مصوب این پرواز یک میلیون و ۳۱۴ هزار و ۸۰۰ تومان است. این در حالی است که در سایت های داخلی مجاز، بلیت پرواز تهران-مشهد تا یک ماه آینده وجود ندارد! قیمت بلیت تهران-شیراز حدود ۴۵ دلار یعنی ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان است. این درحالیست که نرخ مصوب سازمان هواپیمایی کشوری برای این پرواز یک میلیون و ۳۲۶ هزار و ۱۰۰ تومان است. مشخص نیست این قبیل سایت ها که اقدام به فروش بلیت پروازهای داخلی آنهم با قیمت دلاری می کنند از سازمان هواپیمایی کشوری مجوزهای لازم را دارند یا خیر.

نماینده نیشابور؛ تورم دو و نیم برابر حقوق ها رشد داشته است

روزنامه کار و کارگر به تورم در جامعه پرداخته و به نقل از نماینده نیشابور در مجلس شورای اسلامی نوشته است: میخواهند واقعیت ها را زیر حرف های قشنگ شعارهای زیبا قایم کنند. در نگاه به شاخص ها، می بینیم بسیاری از آنها رشد منفی دارند. احسان ارکانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در نقد عملکرد اقتصادی دولت سیزدهم به رویداد ۲۴ میگوید؛ به نظر میرسد که تنها تشکیلات خود وزارتخانه در اختیار وزرای اقتصادی است والا خارج از وزارتخانه چیزی در کنترلشان نیست. در حوزه اقتصادی و بحث کشاورزی و دامداری نیز این چنین است. وی در ادامه با اشاره به مشکلات اقتصادی دام داران افزود: به طور مثال بسیاری از دامداران ما در یک سال و نیم گذشته در پی اجرای حذف ارز ترجیحی و آزاد شدن قیمت نهاده دامی نابود شدند. دامداران ما یا دام های خود را فروختند یا کشتند و حتی بسیاری از آنها دام های مولد خود چه دام سنگین و چه دام سبک، یعنی دامی که زاینده است را نیز به کشتارگاه برای کشتار روانه کردند. نماینده نیشابور میگوید برای مرغداری ها نیز همین اتفاق افتاده است. کشاورزان ما که بسیار ضعیف شده بودند با موضوع قطع برق چاه های کشاورزی که سه روز در میان قطع میکنند، آسیب دیدند و فکر میکنم آخرین بازماندگان کشاورزی در حال زمین گیر شدن هستند.

ارکانی میگوید درباره بحث مردم عادی و تورم، اوضاع به همین منوال است. طی یک سال گذشته تاکنون تقریبا میانگین تورم حدود ۵۰ درصد بوده است. از طرفی افزایش حقوق ۲۰ درصد بوده است. یعنی تورم ما دو و نیم برابر افزایش حقوقی بوده که برای کارمندان، کارکنان و کارگران اعمال کرده ایم و این اتفاقات، به معنی کوچک شدن سفره های مردم و کم شدن سبد مواد غذایی آنهاست که نتیجه آن را می توان در کاهش خرید، مصرف لبینات مواد پروتئینی، گوشت، مرغ و سایر کالاها دید.

به گفته او در بحث افزایش رشد بیکاری نیز وضعیت به همین صورت است. در حوزه صنعت نیز اگر همین بحث خودرو را نماد قرار دهیم و آن را با یک سال و نیم گذشته مقایسه کنیم متوجه میشویم چه اتفاقی در آنجا رخ داده است. همچنین قیمت ارز در کانال ۵۰ هزار تومان است و اگر هر دلار یا ارز را با یک سال و نیم گذشته مقایسه کنیم میتوانیم رشد آن را ببینیم. او میگوید ما شعار دادیم که وقتی روی کار بیاییم و مسئول شویم تورم را کنترل میکنیم، قیمت ارز را کاهش میدهیم، بیکاری را درست میکنیم، مسکن میسازیم، خودرو ارزان و باکیفیت می شود اما طی یک سال و نیم گذشته از عمر دولت تقریباً برعکس خیلی از اینها اتفاق افتاده است.