کیوسک امروز؛ ادعای کیهان درباره ۱۶ میلیارد دلار منابع جدید ارزی در اختیار ایران/ هراس آمریکا از تحولات خاورمیانه/ رونمایی از هشت متهم اصلی مانع رشد اقتصادی/ کودتا علیه دولت مصدق غیردموکراتیک بود/ سایه بحران؛ از مدیترانه تا تنگه هرمز

به گزارش فرانیوز، نگاهی داریم به عناوین و گزارشات چند روزنامه صبح کشور که در ادامه می خوانید؛

روزنامه کیهان ادعا کرد ۱۶ میلیارد دلار منابع جدید ارزی در اختیار ایران قرار دارد.

به گزارش کیهان در روزهای گذشته ادعایی از سوی یک رسانه آمریکایی درباره دسترسی ایران به منابع ارزی آزاد شده از کره جنوبی که هم اکنون در بانکهای قطری وجود دارد منتشر گردید این ادعا از سوی دلالان ارزی مورد توجه و سوء استفاده قرار ،گرفت اما با واکنش مسئولان وزارت خارجه آمریکا و همچنین اظهارات رؤسای بانک مرکزی ایران و قطر که روز گذشته در حاشیه نشست صندوق بین المللی پول در مراکش مطرح گردید خیلی زود خبرسازی روزنامه آمریکایی نقش بر آب شد

تکذیب ادعای آمریکایی ها از سوی آمریکایی!ها روزنامه واشنگتن پست مدعی شده بود که آمریکا و قطر با توجه به عملیات اخیر حماس علیه اسراییل به توافقی برای انسداد مجدد شش میلیارد دلار داراییهای ایران کرده اند البته نمایندگی ایران در سازمان ملل خیلی زود این ادعا را تکذیب و تأکید کرد این خبر خالی از صحت است. انتشار چنین خبری اعتبار واشنگتن پست را مخدوش میکند» با این حال با توجه به بی اساس بودن این ادعا آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا هم گزارشها درباره توافق آمریکا و قطر برای انسداد مجدد ۶ میلیارد دلار از داراییهای ایران در یک بانک قطری را تأیید نکرد.

روزنامه نیویورک تایمز نوشت؛ بلینکن که روز پنجشنبه با خبرنگاران در تل آویو صحبت میکرد اینکه ایران از دسترسی به این داراییها محروم خواهد شد را تأیید نکرده است. امکان گشایش ال سی از طریق سوئیفت پس از اظهارات مسئولان وزارت خارجه آمریکا مسئولان ایرانی و قطری هم خبرسازی رسانه های آمریکایی و دنبالههای داخلی آنها در کشورمان را برملا کردند

رؤسای کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و قطر دیروز در حاشیه اجلاس سالانه صندوق بین المللی پول موضوعات مربوط به توسعه همکاری های بانکی ۶ سرمایه گذاریهای مشترک پس از انتقال ۶ میلیارد دلار به بانک های ایرانی در قطر را که محقق شده است بررسی و راهکارهای توسعه روابط با استفاده از این منابع را نیز مورد گفت وگو و رایزنی قرار دادند

به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی محمدرضا ،فرزین رئیس کل بانک مرکزی کشورمان در این دیدار تصریح کرد با توجه به اینکه منابع ارزی آزاد شده ایران در قطر از طریق سوئیفت و با گشایشهای ال سی قابل استفاده است؛ لذا هم اکنون ارتباطات فنی بین بانکهای قطری و ۶ بانک ایرانی در حال جریان است و بانکهای عامل با برقراری این ارتباطات فنی دستور پرداختهای لازم را ارسال و عملیاتی می کنند

رئیس کل بانک مرکزی کشورمان با اشاره به محورهای توافق قبلی ایران با قطر درباره نحوه استفاده از این منابع ارزی در ۶ بانک ایرانی در ،قطر بر تسریع موضوع به منظور شروع پرداخت در هفته آینده تأکید کرد :قطر به تعهدات خود با ایران پایبندیم شیخ بندر بن محمد بن سعود آل ثانی، رئیس کل بانک مرکزی قطر نیز در این دیدار تأکید کرد قطر به کلیه تعهدات خود با ایران پایبند است و هیچ مانعی در توسعه روابط بانکی دو کشور وجود ندارد

رئیس کل بانک مرکزی قطر با اشاره به اقدامات اساسی و خوبی که طی روزهای گذشته درباره استفاده از منابع ارزی ایران در قطر انجام شده است گفت شایعات مطرح شده در این باره طی یکی دو روز گذشته ارزش واقعی ندارد و بیشتر یک شوخی و بازی رسانهای بود دسترسی به منابع ایران در عراق در همین رابطه بانک مرکزی روز پنجشنبه گزارشی منتشر کرده و با توجه به دستاوردهای دیپلماسی ارزی کشور یادآور شد: ۱۰ میلیارد دلار منابع ارزی ایران در عراق در دسترس قرار گرفته و صرف واردات نهادهها و کالاهای اساسی خواهد شد شش میلیارد دلار منابع ارزی ایران در قطر هم در اختیار چند بانک ایرانی است و صرف تأمین ارز واردات کالا خواهد شد

این گزارش با اشاره به اینکه با تلاشهای صورت گرفته در حوزه دیپلماسی منطقه ای شش میلیارد دلار از ذخایر ارزی بلوکه شده کشور وارد فاز عملیاتی شده آورده است علاوه بر ،این مذاکرات مفیدی با کشورهای منطقه در زمینه تقویت مناسبات بانکی و ارزی صورت پذیرفته که نتیجه آن در آینده نزدیک اطلاع رسانی خواهد شد.

اخیراً نیز با اقدامات و پیگیریهای حقوقی بانک مرکزی، موانع قضائی برای دسترسی به داراییهای ارزی این بانک در کشور اروپایی لوکزامبورگ به ارزش یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار برطرف شده .است علاوه بر موارد فوق میتوان به در دسترس قرار گرفتن بیش از ۱۰ میلیارد دلار در عراق و همچنین مذاکرات در خصوص تأمین منابع از طریق فاینانس با چین اشاره نمود. تأمین ۳۲۰۴ میلیارد دلار ارز برای واردات یکی دیگر از اقدامات بانک مرکزی تأمین ارز بموقع برای واردات کالاها و خدمات مورد نیاز بنگاهها و خانوارها بوده .است در این زمینه به رغم افت قیمت های جهانی و کاهش صادرات غیرنفتی میزان تخصیص ارز طی شش ماهه اول سال جاری به طور متوسط ماهانه به ترتیب معادل هفت میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار و میزان تأمین ارز هم پنج میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار بوده است.

در مجموع طی شش ماهه اول سال جاری معادل ۳۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار جهت واردات کالا ۶ خدمات تأمین ارز صورت گرفته است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود سه و یک دهم درصد رشد را نشان میدهد تأمین ارز به معنای پرداخت قطعی و تسویه ارز برای واردات کالا خدمات است بر همین مبنا بانک مرکزی نقش پررنگی در تأمین ارز واردات در شش ماهه اول سال جاری ایفا کرده است.

همچنین به زودی در مرکز مبادله ارز و طلا از ابزارهای مختلف پوشش نوسانات ،ارز طلا و ابزارهای کاهش ریسک معاملات تجاری که) مراحل نهایی طراحی نرم افزاری و ابزارهای مربوط به آن در حال طی شدن (است) رونمایی خواهد شد.

روزنامه تجارت به مطلبی با عنوان هراس آمریکا از تحولات خاورمیانه پرداخت.

در میانه درگیریهای اخیر میان اسرائیل و حماس، نخستین نکته ای که می بایست به آن توجه داشت در ارتباط با نگرانی های مربوط به احتمال ورود حزب الله لبنان به میدان درگیری است آمریکا نگران آن است که حزب الله لبنان از شمال اسرائیل دست به حملات گسترده بزند یا اینکه بحث هجوم زمینی مطرح شود.

اما مساله اینجاست که باید متوجه باشیم هیمنه نظامی اسرائیل و شکست ناپذیری آن حالا زیر سوال رفته است تل آویو اساسا فکر نمی کرد که چنین اتفاقاتی طی چند روز رخ دهد اما باید متوجه باشیم که نفوذ اسرائیل در ایالات متحده و سراسر اروپا میتواند به سمت و سویی برود که اوضاع به گونه دیگری تفسیر شود.

این در حالیست که نیاز به مذاکره هنوز هم برای حل و فصل بحران به وجود آمده میان فلسطین و اسرائیل حس میشود و میتوان با این مدل از مذاکره به هر ترتیب که شده اوضاع را کنترل کرد. بدون شک مصر و عربستان سعودی عضو لاینفک مذاکرات آتی در خصوص نزاع میان اسرائیل و گروههای فلسطینی خواهند بود و عملا با به میدان آمدن کشورهای عربی منطقه این وضعیت باید به سمت ختم جنگ پیش برود.

وضعیت فلسطین در شرایط کنونی و موجودیت آن، در زمان ریاست جمهوری ترامپ به مخاطره افتاد؛ به گونه ای که در آن روزها رئیس جمهوری پیشین ایالات متحده بحث معامله قرن و حتی مالکیت اسرائیل بر جولان را مطرح و تایید کرد و همین حالا خروجی فعلی را می توان برآیند سیاستهای آن دوره از ریاست جمهوری ترامپ دانست به همین دلیل است که معتقدم باید یک مذاکره سراسری انجام شود و مجددا طرح دو کشوری در دستور کار قرار بگیرد؛ چراکه اگر خشم و کینه جای عقلانیت را بیش از این بگیرد به هر ترتیب تقابل ادامه پیدا خواهد کرد و یک بحران پیچیده جدید در منطقه را شاهد خواهیم بود.

در این میان ورود نظامی ایالات متحده به مدیترانه و اعزام ناو هواپیمابر به منطقه به خوبی نشان میدهد که واشنگتن هم نگران اوضاع و احوال بحرانی در اسرائیل و فلسطین است. آمریکا می خواهد حضور خود را از این طریق و به واسطه بحران پیش آمده در منطقه تقویت کند و مساله اینجاست که این اتفاقات و منازعه مذکور درست در زمانی که قرار بود ایران با طرفهای بین المللی و منطقه ای وارد رابطه و مذاکرات جدید شود، به وقوع پیوست و شاهد به هم ریختن اوضاع در منطقه هستیم.

به همین دلیل است که میگویم باید این نزاع با گفت و گو و هرچه زودتر حل و فصل شود. در این میان باید متوجه باشیم که برنده جنگ به وجود آمده میان حماس و اسرائیل در نهایت کارخانه های تولید و فروشندگان تسلیحات هستند واقعیت این است که ضربه وارد شده به حیثیت اسرائیل به حدی عمیق و گسترده بوده که عملا تل آویو در یک شوک مشخص فرو رفته است بحث دیگر این است که روسیه هم در گوشه این پرونده نظاره گر اوضاع است؛ چراکه با شروع یک بحران جدید در منطقه تمام توجهها از اوکراین برداشته شد و حالا هم نگاه تمام دنیا مجددا به خاورمیانه و درگیری اسرائیل با جریان های فلسطینی معطوف شده است. این در حالیست که تمام روند مذکور به سمت و سویی رفته که اعراب منطقه هـ مجددا در محور دیپلماسی فعال شدهاند و از منظر دیگر در حوزه اقتصاد و صنعت هم شاهد رویکردهای جدید از کشورهای عربی هستیم که همین موضوع میتواند تاثیرات متنوعی بر آینده اقتصادی و هم سیاسی منطقه بگذارد.

روزنامه مردم‌ سالاری درباره رونمایی از هشت متهم اصلی مانع رشد اقتصادی نوشت:

مسعود نیلی هشت سیاست که مانع رشد اقتصاد ایران شده است را اعلام کرد به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، مسعود نیلی که در دولت روحانی دستیار اقتصادی رئیس جمهوری بود و به تازگی از سمت خود در دانشگاه شریف بازنشسته شده است اعلام کرده است رشد اقتصادی سالانه ایران از سال ۱۳۶۰ تا کنون به طور متوسط حدود ۳۰۱ درصد و تولید ناخالص سرانه حدود ۲ درصد بوده است. بر اساس این اعلام تورم مزمن بالا، بیکاری فقر توزیع نابرابر درآمد و مشکلات محیط زیستی در این کارنامه قرار گرفته اند. در واقع میتوان گفت فارغ از نوسانات کوتاه مدت عملکرد بلندمدت راضی کننده نیست. وی با اشاره به اینکه عملکرد بلندمدت را اصولا سیاستهای بلندمدت می سازند، نه منابع طبیعی یا شوکهای مقطعی یا موضوعات دیگر تاکید کرده است: در اقتصاد ایران هم سیاستهای بلندمدتی مقصر اصلی هستند که از هویت نظام حکمرانی نشأت می گیرند.وی در این نوشتار مهم هشت سیاست را که مانع رشد اقتصادی در ایران بوده است، به این شرح فهرست کرده است بنا بر اعلام وی درگیری با تنشهای خارجی که طی دهه های گذشته تبدیل به جزء پایداری از زندگی اقتصادی و سیاسی ایرانیان شده است در صدر این فهرست قرار دارد.

۲- کسری بودجه مزمن و پایدار دولت بوده که از دهه چهل برقرار بوده این کسری بودجه هم با روش اشتباه پولی کردن کسری بودجه تأمین می شود.

۳- تعیین دستوری نرخ بهره بانکی (معمولا) پایین تر از (تورم که از برداشت اشتباه سیاستگذاران از اقتصاد اسلامی تأثیر گرفته ۴- نظام ارزی چند نرخی است. در واقع در ۴۵ سال اخیر در ۳۵ سال نظام چند نرخی ارز برقرار بوده و اکثر سالهای نظام تک نرخی هم صرفاً تحت تأثیر وفور ارز نفتی در دست دولت بوده است.

۵- قیمت گذاری دستوری دولت در ایران اگر دولتی دست به قیمت گذاری قاطعانه نزند بی عرضه تلقی میشود و این نگاه اشتباه وجود دارد که دولت برای مقابله با افزایش قیمتها باید به مقابله با کسبه «متخلف» و قیمتها بپردازد.

۶- نظام تعرفه ای خاص اقتصاد ایران در واقع واردات کالا به ایران با تعرفه های بالا و بسیار پیچیده همراه .است. علاوه بر این، موانع غیر تعرفه ای هم زیاد است (مثل ممنوعیت کلی

واردات لوازم خانگی). ۷- عرضه ارزان قیمت انرژی که جزو خاصیت حکمرانی اقتصادی ایران این بوده وهست.

نظام بنگاهداری عظیم غیر خصوصی و غیر رقابتی در ایران است. غیر از بخش خصوصی انواع مالکیتهای حاکمیتی، بخش عمومی بخش نظامی و بخش دولتی وجود دارند.وی با طرح این پرسش که چرا این سیاستها با آنکه غلط هستند دوام می آورند؟ در صدد دادن نشانی براده و تاکید کرده است نشان پایدار و بلندمدت بودن این موارد این است که سیاستهای اصلاحی گاه به گاه در این موارد نتوانسته آنها را به کلی از اقتصاد ایران حذف کند مثلا اصلاحاتی مانند حذف موانع غیر تعرفه ای تجارت یا اصلاح قیمت حاملهای انرژی مدنظر بوده، اما این اقدامات کوتاه مدت نتوانسته به موفقیت برسد. این موارد نشان دهنده ریشه داری این هشت سیاست و گره خوردن آنها به ماهیت نظام حکمرانی کشور است او در پاسخ به این پرسش که سیاستهای مخرب هشتگانه از چه طریقی به نظام حکمرانی ما راه پیدا کرد؟ نیز گفته است ریشه برخی از این سیاستها، به باورهای ایدئولوژیک ابتدای انقلاب برمی گردد. برای ،نمونه فهم سیاستگذاران اولیه از شعار استقلال تقابل با غرب بوده. این موضوع باعث شده دولت به نقش مسلط در روابط خارجه اقتصاد و «خودکفایی» به عنوان شعاری راهبردی تبدیل شود. شعار عدالت تأثیر یک برداشت خاص قرار داشته که از دهه چهل از مارکسیسم تأثیر پذیرفته؛ این نگاه عدالت را عرضه ارزان کالا و خدمات به مردم میداند. بنابراین در تعیین نقش دولت، حرف از تأمین کالای عمومی نبوده بلکه عملاً دولت ورود خود به تأمین کالاهای خصوصی که از آن به عنوان سفره مردم» یاد میشود» را مسلم میدانسته این باور عملا سازوکار بازار را ضد ارزشهای انقلاب فرض میکرده این وضعیت باعث شده دولت مالکیت واحدهای تولیدی را برعهده بگیرد و منابع طبیعی و مالی و انرژی را ارزان عرضه کند.

این هشت سیاست تبعات جدی دارند. به عنوان نمونه به هم افزایی سه سیاست اول میپردازیم وقتی همزمان تنش در روابط خارجی و کسری بودجه دولت وجود دارد و نظام بانکی هم به دلیل نرخ بهره دستوری دچار ناترازی است عوامل دوم و سوم باعث رشد نقدینگی میشود و عامل اول منجر به افزایش هزینه مبادله با خارج و در نتیجه فشار به بازار ارز می.شود همزمانی اینها با تحت فشار قرار گرفتن منابع ارزی کشور باعث میشود نقدینگی به سمت بازار ارز حرکت کند و باعث افزایش نرخ شود چون سیاستگذار نمیخواهد به عامل تنش خارجی دست بزند، به تعیین نرخ های اداری متفاوت با نرخ بازار دست میزند و واردات انواع کالاها را به نرخهای متفاوت ارز گره میزند و به انوع فساد دامن میزند.

روزنامه کار و کارگر نوشت: کودتا علیه دولت مصدق غیردموکراتیک بود

آژانس اطلاعات مرکزی ،آمریکا سیا در قسمتی تازه از پادکست رسمی این سازمان برای اولین بار از زمان کودتای آمریکایی-بریتانیایی علیه دولت قانونی دکتر محمد مصدق در ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ ، اعتراف کرد که آن اقدام «غیر دموکراتیک» بوده است. سازمان سیا این مطلب را در تازه ترین قسمت از پادکست رسمی خود آورده است که به عملیات فراری دادن شش دیپلمات آمریکایی از ایران پس از اشغال سفارت ایالات متحده در تهران در سال ۱۳۵۸ اختصاص دارد و جزئیات جدیدی را در مورد یکی از مشهورترین عملیات سیا در تاریخ فاش میکند. سایر مقامات آمریکایی در گذشته اظهارات مشابهی را مطرح کرده بودند، اما اذعان سیا در پادکستی که به تاریخچه این آژانس اختصاص دارد از آنجا مهم است که بخش اعظمی از جزئیات رسمی وقایع مرداد ۱۳۳۲ در ایران همچنان پس از ۷۰ سال دارای طبقه بندی محرمانه بوده و فاش نشده است. سازمان سیا در بیانیه ای در پاسخ به خبرگزاری آسوشیتد پرس مدعی شد: کادر رهبری سیا متعهد است که تا حد امکان با مردم روراست باشد.

پادکست آژانس بخشی از این تلاش است و ما میدانستیم که اگر بخواهیم این داستان فوق العاده را روایت کنیم، شفاف بودن در مورد زمینه تاریخی این رویدادها و نقش سیا در آنها مهم است. دو قسمت اخیر پادکست صوتی سازمان سیا که با نام پرونده های لانگلی با اشاره به نام محل دفتر اصلی سازمان سیا در لانگلی در ایالت ویرجینیا تولید میشود، همچنین به داستان فرار شش دیپلمات آمریکایی اختصاص دارد که پس از اشغال سفارت آمریکا در خانه سفیر کانادا در ایران مخفی شده بود. والتر تروسین سخنگوی سیا و مجری پادکست با اشاره به کودتای ۱۳۳۲ میگوید اما باید اذعان کنیم که این یک استثنای از آن قاعده است.» گفتنی است تا کنون اسناد کمی از دخالت سازمان سیا در سرنگونی دولت مصدق منتشر شده است واقعاً مهم است

برنت گیری مورخ ،سیا که در پادکست حضور داشت نیز با تایید این موضوع :گفت این یکی از استثناهای آن است.» نمایندگی جمهوری اسلامی در سازمان ملل متحد، در واکنش به این موضع جدید سازمان سیا کودتای ۱۳۳۲ را سرآغاز دخالت های مکرر آمریکا در امور داخلی ایران توصیف کرد و با رد گفته های این سازمان در بیانیه ای :گفت پذیرش ایالات متحده، هرگز به اقدامی جبرانی یا تعهدی واقعی برای خودداری از مداخله در آینده تبدیل نشد و سیاست خرابکارانه این حکومت در قبال جمهوری اسلامی ایران را تغییر نداد. شایان ذکر است که هفتاد سال پس از کودتای مرداد ۱۳۳۲ بحث درباره جزئیات این رویداد همچنان میان مورخان، سیاستمداران و دولتهای ایران و آمریکا ادامه دارد. مادلین آلبرایت وزیر امور خارجه وقت ایالات متحده، در یک سخنرانی در سال ۲۰۰۰ به نقش مهم این کشور در سرنگونی دولت محمد مصدق اشاره کرده بود باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا، نیز در سخنرانی خود در قاهره در سال ۲۰۰۹ اقدام سیا را سرنگونی یک حکومت دموکراتیک منتخب «ایران» توصیف کرد.

با این حال خود سازمان سیا در این اظهار نظرها و بحثها غایب بوده است. اسناد زیادی از سوی این سازمان درباره برهه زمانی مورد مناقشه منتشر نشده است و این امر به نوبه خود به بحثها و گاه افسانه پردازیها در این خصوص دامن زده است. اعلام سازمان سیا مبنی بر اینکه بسیاری از پرونده های مربوط به کودتای ۱۹۵۳ احتمالا در دهه ۱۹۶۰ میلادی از بین رفته است بحثهای تاریخی را حتی پیچیده تر کرده است. مالکوم ،برن از مسئولان آرشیو امنیت ملی آمریکا در این خصوص میگوید این اشتباه است که بگوییم عملیات کودتا به طور کامل از حالت طبقه بندی خارج شده است. بخشهای از این پرونده هنوز پنهان مانده که این قضیه تنها سردرگمی عمومی را در پی دارد و داستان سرایی در مورد نقش ایالات متحده را باعث میشود. انتشار موضع تازه سیا در خصوص رویدادهای مرداد ۱۳۳۲ حالی صورت میگیرد که تنشها بین تهران و واشنگتن بر سر برنامه هسته ای جمهوری اسلامی بیش از پیش بالا گرفته است.

روزنامه هم‌میهن به مطلبی با عنوان سایه بحران؛ از مدیترانه تا تنگه هرمز پرداخت و نوشت؛

تنش بین اسرائیل و حماس چه تاثیری بر بازارهای جهانی نفت وگاز و حمل و نقل دریایی خواهد داشت؟

در سال ۱۹۹۹ یک میدان گازی در سواحل جنوبی سرزمینهای اشغالی کشف شد. این منبع گازی هرچند کوچک بود اما اولین قدم در کاهش وابستگی کامل رژیم اسرائیل به واردات نفت و گاز مورد نیازش بود؛ وارداتی که منبع آسیبپذیری و تنش بیشمار برای این رژیم بوده است. بهطور کلی تا قبل از کشف این منبع دریای مدیترانه شرقی از نظر ذخایر قابل توجه نفت و گاز دریای مردهای محسوب میشد اما در سال ۲۰۰۹، شرکت نوبل انرژی و شرکای اسرائیلی آن میدان تامار را کشف کردند. این میدان در ۹۰ کیلومتری غرب بندر حیفا در عمق ۱۷۰۰ متری سطح دریا قرار دارد برآوردهای آن زمان نشان داد که این میدان گازی حدود ۳۰۰ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی و ۱۴ میلیون بشکه میعانات گازی دارد. غول نفت و گاز شورون ۲۵ درصد سهام این میدان را در اختیار دارد. از همان زمان کشف این میدان امیدهای اسرائیل برای عرض اندام در عرصه انرژی جهانی را بیدار کرد ،لویانان میدان عظیم دیگری است که به حق برازنده نامش است. این میدان در سواحل مدیترانه در جنوب غربی میدان گازی تامار قرار دارد در سال ۲۰۱۷ برآوردهای محافظهکارانه اعلام کردند که این میدان با ۲۲ تریلیون فوت مکعب گاز، توان کافی برای تامین نیاز داخلی ۴۰ سال آینده اسرائیل را دارد. پس از کشف میدان گازی ،لویاتان لبنان اعلام کرد که این میدان تا آبهای این کشور گسترش مییابد سال گذشته لبنان به احداث یک سکوی نفت و گاز در این منطقه اعتراض کرد و اسرائیل را متهم کرد که در منطقه مورد مناقشه دو طرف این تأسیسات را احداث کرده. اما اسرائیل میگوید این سکوها در محدوده مورد اختلاف دو کشور نیستند و بنابراین شامل
مذاکرات میان دو طرف که از سال ۲۰۲۰ آغاز شده هم نمیشوند.

حال با آغاز موج جدید درگیری بین اسرائیل و غزه که یکی از شدیدترین درگیریها بین دو کشور در دهههای گذشته است امنیت انرژی منطقه هم به خطر افتاده است. از زمان آغاز درگیریها تحلیلگران بسیاری نسبت به مختل شدن عرضه انرژی جهانی هشدار دادهاند این موضوع تنها عرضه گاز اسرائیل را در برنمیگیرد بلکه نگاه تحلیلگران به گسترش احتمالی ،درگیریها باز شدن پای دیگر کشورها از جمله ایران به این مناقشه و در نهایت احتمال ایجاد مشکل برای تنگه هرمز و عرضه نفت از این منطقه هم .هست در این گزارش بهطور خلاصه نظر تحلیلگران مختلف را درباره تاثیر این مناقشه بر صادرات گاز منطقه بهویژه به اروپا و مصر و نیز برآوردهای کارشناسان از احتمال تاثیرگذاری این جنگ بر بسته شدن تنگه هرمز را بررسی کردهایم.

فارنپالیسی در گزارشی نوشته است که جنگ اسرائیل و حماس میتواند امنیت انرژی جهانی را مختل .کند به اعتقاد این نشریه اگر درگیری بیش از این طول بکشد و بدتر از این ادامه ،یابد اثرات آن میتواند بر تولید و انتقال گاز در منطقه تاثیر .بگذارد به اعتقاد گزارشگران این نشریه اسرائیل با منابع فراوان گاز طبیعی فراساحلی خود، مدتها رویای آن را داشت که خود را به عنوان یک بازیگر اصلی انرژی در شرق مدیترانه تثبیت کند و حتی تبدیل به تامین کننده کلیدی گاز اروپا شود. اما درحالیکه این رژیم با حمله غافلگیرکننده ویرانگری از سوی حماس درگیر است چشمانداز یک جنگ تمام عیار تهدیدی برای تضعیف بازارهای جهانی انرژی بهویژه بر عرضه گاز و نیز جاه طلبی‌های انرژی اسرائیل است.

در پی حمله حماس به شهرکهای ،اسرائیلی قیمت گاز طبیعی اروپا و نفت جهانی به ترتیب ۱۴ و ۴ درصد افزایش یافت که نشاندهنده عدم اطمینان بیشتر و ترس از تشدید درگیری .است قیمت نفت افزایش یافت زیرا دوباره این نگرانی وجود داشت که اگر ایران وارد این درگیریها شود، ممکن است تنگه هرمز را ببندد؛ این امر باعث میشود تقریباً یکسوم نفت دریا برد دنیا از صادرات .بازبماند قیمت گاز طبیعی هم اولاً به این دلیل افزایش یافت که اسرائیل یک یک سکوی تولید دریایی بزرگ را در برد موشک غزه قرار داشت تعطیل ،کرد و دوم به این دلیل که بهطور مرموزی حفرهای در خط لولهای در دریای بالتیک ایجاد شد که به بازیگران خارجی نسبت داده شد به گزارش رویترز، مقامات دولت فنلاند، روز سهشنبه ۱۰ اکتبر اعلام کردند که یک خط لوله گاز زیر دریا و یک کابل مخابراتی که فنلاند و استونی را از زیر دریای بالتیک به هم متصل میکند در اقدامی عمدی آسیب دیده .است. براساس همین گزارش پنساستولتنبرگ دبیرکل ناتو گفت که ناتو اطلاعات خود را در مورد خسارات وارده در دسترس مقامات دولتها قرار داده و آماده حمایت از متحدان خود است نشت گاز از این خط باعث شد تا انتقال گاز از این خط لوله متوقف شود.

تحلیلگران انرژی فارنپالیسی بر این باورند که اگر درگیریها گسترش یابد و سایر کشورها را نیز درگیر ،کند میتواند امواج شوک انرژی را در بازارهای جهانی انرژی ایجاد کند و خطوط عرضه کلیدی را مختل کند و در عین حال تلفات انسانی ویرانگری به همراه داشته باشد. آنها هشدار میدهند جنگ علاوه بر تاثیر بر صنعت گاز طبیعی اسرائیل، که در دهه گذشته به ستونی از اقتصاد و امنیت انرژی این کشور تبدیل شده است، در صورت دخالت مستقیم ایران قیمت نفت را افزایش میدهد و کشتیرانی بینالمللی را در تنگه هرمز از مسیر معمول تجاری خود خارج میکند.

الیزابت براو، عضو مؤسسه امریکن ،اینترپرایز در مقالهای در وبسایت فارنپالیسی مینویسد اگر بیمهگران نفتکشها مطمئن شوند که تنگه هرمز با مشکل مواجه خواهد شد و مالکان نفتکشها به دنبال یافتن مسیرهای طولانیتری برای انتقال نفت ،بروند در این صورت جهشی در بیمههای این نفتکشها شاهد خواهیم بود کورمک ،مکگری تحلیلگر امور دریایی از مرکز مشاوره کنترل ریسک نیز معتقد است فکر نمیکنم به نفع ایران باشد که تنگه هرمز را ببندد. اما مالکان کشتیها بسیار محتاط هستند. من از برخی از مالکان شنیدهام که میخواهند در صورت حمله مجدد به هر کشتی ،دیگری بهطور کامل از تنگه هرمز خارج شوند». به اعتقاد این تحلیلگر هر گونه کشتیرانی وابسته به اسرائیل بهویژه در معرض خطر است». الیزابت براو در تحلیل خود برای فارن پالیسی مینویسد: «این موضوع بیمهگران و مالکان کشتیها را در حالت آمادهباش قرار داده است. بدان معنا که بیمهگران باید تصمیم بگیرند که آیا میتوانند خطر عبور کشتیها از این منطقه را بپذیرند یا نه؟ نیل رابرتز، دبیر کمیته جنگ مشترک سازمان بیمهای مستقر در لندن که سطوح ریسک کشتیرانی بینالمللی را تعیین میکند معتقد است از آنجایی که ترانزیت از طریق هرمز باید از قبل رایزنی شده باشد پذیرهنویسها میتوانند به سرعت به هر تحولی واکنش نشان دهند». الیزابت براو تاکید میکند که نگرانی در مورد نفتکشها در تنگه هرمز در حالی که صدها اسرائیلی و فلسطینی در عرض چند روز کشته شدهاند شاید بیهوده به نظر برسد. اما از آنجایی که جهان هنوز برای تامین ۳۱ درصد انرژی خود به نفت [عبوری از این تنگه وابسته است هرگونه اختلال در این تنگه عواقب بلادرنگی خواهد داشت؛ و شرکتهای ،کشتیرانی ،کاپیتانها بیمهگران و در نهایت مصرفکنندگان گروگانهایی هستند چشمانتظار تصمیماتی که قدرتهای منطقهای در گامهای بعدی خواهند گرفت.

با تشدید درگیریها در روز دوشنبه اسرائیل از غول نفت و گاز شورون خواست تولید میدان فراساحلی تامار را که حدود نیمی از گاز داخلی اسرائیل را تشکیل میدهد و همچنین منبع تامین گاز مصر و اردن است، متوقف کند اسرائیل میادین دریایی بزرگ و کوچک دیگری هم دارد که هنوز تحت تاثیر قرار نگرفتهاند اما جنگ در خشکی میتواند به دریا هم کشیده شود. صحبت ،کربوز کارشناس انرژی در رصدخانه مدیترانه برای ،انرژی میگوید برای اسرائیل آینده روشنی وجود داشت از نظر اینکه بدل به یک بازیگر منطقهای و حتی جهانی در بخش گاز طبیعی شود». مشکل در حال حاضر این است که منابع عرضه گاز اسرائیل در شرایطی هستند که ممکن است منجر به تغییر مسیر تانکرهای پر از گاز طبیعی مایع شود؛ و این بدان معناست که قیمتها در اروپا افزایش مییابند، هماکنون هم این قیمتها افزایش یافتهاند و قیمتهای گاز طبیعی در روز چهارشنبه به بالاترین حد خود در شش ماه گذشته رسیدهاند. کربوز به گزارشگر فارن پالیسی :میگوید اگر» جنگ» تشدید شود برای بازار جهانی نفت و گاز نیز مشکل ایجاد خواهد کرد منطقهای باقی نخواهد ماند که این مشکل را احساس نکند.»

به نظر میرسد که اسرائیل خود را آماده مقابله با حملات احتمالی به زیرساختهای گاز طبیعی کرده است و همین امر باعث شد تا مقامات تصمیم بگیرند تا به شورون دستور دهند فعلا کار بر روی سکوی گازی تامار را متوقف .کنند روز سهشنبه شورون اعلام کرد که صادرات گاز طبیعی را از طریق یک خط لوله زیردریایی کلیدی بین اسرائیل و مصر متوقف کرده است. این اقدام احتمالاً موقتی خواهد بود. رابین میلز، مدیرعامل شرکت قمر انرژی مستقر در دوبی انتظار دارد اسرائیل به عنوان یک اقدام ،پیشگیرانه پیش از فعال کردن مجدد میدان تامار، این تاسیسات را برای چند روز تعطیل .کند اما در درازمدت این درگیری میتواند سرمایهگذاری بینالمللی در این کشور را مختل کند و بهطور بالقوه برنامههای آینده اسرائیل برای توسعه بخش گاز طبیعی خود را کند یا حتی مختل کند جیم ،کرین پژوهشگر ژئوپلیتیک انرژی در مؤسسه سیاست عمومی دانشگاه رایس هم معتقد است: «شرکتهای بزرگ نفت و گاز وقتی تصمیم میگیرند در کجا سرمایهگذاری کنند، همیشه یک مکان را در مقابل چند مکان دیگر ارزیابی میکنند. اگر ریسک سیاسی بیش از حد وجود داشته باشد بزرگترین دلیل برای ناکام ماندن سرمایهگذاریها فراهم آمده است». میدان تامار منبع اصلی صادرات گاز طبیعی اسرائیل به مصر است و در پی تعطیلی این میدان توسط شورون محمولههای گاز به مقصد قاهره ۲۰ درصد کاهش یافته .است خبرگزاری بلومبرگ از قول مقاماتی که نخواستند نامشان فاش ،شود گزارش داده که توقف کار میدان تامار در دریای مدیترانه واردات گاز اسرائیلی مصر را به حدود ۶۵۰ میلیون فوت مکعب در روز کاهش داد این کشور آفریقای شمالی پس از ارسال محمولهای به اروپا در روز ،جمعه در حال بررسی تاثیر برنامههای خود
برای صادرات گاز طبیعی مایع است.

بلومبرگ مینویسد [قیمت گاز طبیعی شاخص اروپا در روزهای گذشته حدود یک پنجم افزایش یافته است براساس دادههای ردیابی کشتیها، یک کشتی الانجی در کارخانه ایدکو مصر لنگر انداخته درحالیکه یک کشتی دیگر درست قبل از حمله حماس عازم اروپا شد. تامار و لویاتان بزرگترین اکتشافات اسرائیل در دو دهه گذشته هستند. این دو میدان به رفع نیازهای داخلی کشور کمک میکنند و همچنین امکان صادرات به کشورهای همسایه اردن و مصر را فراهم میکنند. این در حالی است که خود مصر به اروپا الانجی صادر میکند. صادرات الانجی مصر با استفاده از گاز وارداتی از اسرائیل و نیز گاز تولیدی از میدان گازی زهر مصر انجام میشود.

کارشناسان هشدار میدهند که تعطیلی طولانیمدت میتواند فشارهای سیاسی بر مصر را تشدید ،کند دولت مصر برای مقابله با کمبود شدید گاز طبیعی که باعث خاموشی برق و اعتراضات عمومی شده بود، تلاش میکند. قرار بود گاز اسرائیل نهتنها به صنعت ،مصر، بلکه به صادرات گاز طبیعی مایع مصر نیز کمک کند برندا ،شفر کارشناس انرژی در دانشکده تحصیلات تکمیلی نیروی دریایی ایالات متحده و متخصص در مسائل انرژی مدیترانه ،شرقی در این باره میگوید «اگر به سقوط هر دو دولت حسنی مبارک دیکتاتور سابق و بعد محمد مرسی رئیسجمهور سابق مصر، نگاه کنید این سقوطها در دورههای خاموشی گسترده برق در مصر اتفاق افتاده است قطع صادرات گاز به مصر پیامدهای سیاسی زیادی دارد.»

بلومبرگ در گزارشی از این میدان و میزان و نحوه صادرات گاز اسرائیل مینویسد در کوتاهمدت تعطیلی میدان تامار برنامههای اسرائیل برای تبدیل شدن به یک تامینکننده بزرگ منطقهای را تهدید میکند. به گفته گرگلی مولنار تحلیلگر گاز در آژانس بینالمللی ،انرژی، تامار تقریباً نیمی از تولید گاز اسرائیل را در سال گذشته به خود اختصاص داد. در ماه اوت، اسرائیل اعلام کرد که با تقویت روابط با همسایه خود، گاز بیشتری از این پروژه به مصر صادر خواهد کرد برای غول نفت و گاز شورون، که این میدان گازی را با خرید شرکت نوبل انرژی در سال ۲۰۲۰ به دست آورد، نزدیکی این میدان به اروپا یک مزیت کلیدی بود تهاجم مسکو به اوکراین باعث شده کشورهای اروپایی حالا به جای خطوط لوله گاز که عمدتاً نشأت گرفته بودند به سمت خرید محمولههای الانجی از روسیه متمایل شوند همین امر بر اهمیت میدان گازی تامار برای اروپا تاکید دارد.

اسرائیل در حال کار بر روی توسعه پروژههای تامار و لویاتان است و در این پروژهها ساخت تاسیسات شناور تولید الانجی هم در دستور کار است. یک خط لوله از منطقه مدیترانه شرقی به اروپا نیز در نظر گرفته شده بود، اما در نهایت از نظر اقتصادی مقرونبهصرفه تشخیص داده نشد. اتحادیه اروپا در طرحهایی برای آوردن سوخت بیشتر به سواحل خود از منطقه غنی از گاز که علاوه بر اسرائیل و ،مصر ، قبرس را نیز در بر میگیرد مشارکت داشته است.

این منطقه میادین انرژی دیگری را نیز در خود جای داده است که میتوانند جایگاه کل منطقه را در تامین انرژی اروپا و بهویژه بعد از قطع روابط این کشورها با روسیه تقویت .کنند سال گذشته احتمال توسعه میدان کاریش در نزدیکی مرز دریایی با ،لبنان که هیچ روابط دیپلماتیکی با اسرائیل ندارد نیز پس از امضای قرارداد تاریخی با میانجیگری ایالات متحده برای پایان دادن به مناقشه در این آبها تقویت شد. تولید کاریش که شرکت انرژین عهدهدار آن است منحصراً روانه بازارهای داخلی میشود طبق ،قانون تولید کنندگان در اسرائیل باید قبل از صادرات هرگونه نفت یا گاز مصرف داخلی خود کشور را برآورده کنند. لئو کابوچه، تحلیلگر شرکت انرژی ،اسپکتز به بلومبرگ گفته است که اگر میدان لویاتان بهصورت عادی به کار خود ادامه دهد و تولید در میدان کاریش افزایش یابد صادرات گاز اسرائیل به مصر ادامه مییابد. به گفته این تحلیلگر با توجه به کاهش تولید داخلی در مصر، گاز اسرائیل برای دسترسی به گاز خوراک صنایع در مصر حیاتی است.

براساس دادههای ردیابی کشتی در خبرگزاری ،بلومبرگ، انتظار میرفت که یک کشتی الانجی به نام دینگ پرینس در ۷ اکتبر در تاسیسات ایدکو مصر پهلو بگیرد اما همچنان در خارج از ترمینال منتظر است درحالیکه کشتی دیگری به نام سیپیک کاتالونیا هم قرار بود روز چهارشنبه وارد این تاسیسات ..شود. اواخر هفته گذشته کشتی اسکا رزولوت موفق شد محمولهای را در این تاسیسات بارگیری کند و ۱۳ اکتبر به بلژیک برسد. به گفته تحلیلگران شرکت گلدمن ساکس کاهش مداوم تولید گاز اسرائیل به میزان ۱۰ میلیارد مترمکعب در سال احتمالا منجر به کاهش صادرات به مصر و اردن خواهد شد که یکی از واردکنندگان بالقوه الانجی هستند. دولت اسرائیل روز شنبه مصر را از تعلیق موقت در تامار مطلع کرد. مصر بنا دارد که به یک هاب گاز منطقهای تبدیل شود، اما تولید دو سایت مایعسازی گاز این کشور کاهش یافته است.

اساندپی گلوبال پلاتس به نقل از گرگلی ،مولنار که در وبیناری مربوط به جدیدترین چشمانداز میانمدت بازار گاز صحبت میکرد، نوشته که بازارهای گاز کاملا حساس به این تحولات واکنش نشان دادهاند، اگرچه عوامل دیگر از جمله اخبار مربوط به اعتصاب مجدد در بخش الانجی استرالیا نیز قیمتها را افزایش داده است پلاتس نوشته است که قیمت معیار TTF هلند در ۹ اکتبر در ۴۰/۴۳ یورو در مگاوات ساعت بود، به این معنی که ۱۴ درصد افزایش یافته .است مولنار میگوید تامار یک میدان بسیار مهم در رابطه با اسرائیل و تعادل عرضه و تقاضای گاز در منطقه بود. بستن موقت این میدان میتواند هم بر تحویل گاز به بازار داخلی اسرائیل و هم بر قابلیت صادرات این کشور تاثیر بگذارد. براساس دادههای اساندپی گلوبال مصر در ماه اوت تنها یک محموله الانجی صادر کرد و در ماه سپتامبر هیچ محموله صادراتی نداشته است. این دادهها نشان میدهد که صادرات الانجی مصر تاکنون در سال جاری تنها به ۳۸/۳ میلیون تن رسیده در حالیکه این رقم در کل سال ۲۰۲۲ به ۱/۷ میلیون تن رسیده بود مصر دو تاسیسات صادرات دارد: تاسیسات ۲/۷ میلیون تن در سال ایدکو در شرق اسکندریه که توسط غول نفت ۹ گاز شل اداره میشود و تاسیسات کوچکتر شرکت انی با ظرفیت ۵ میلیون تن در سال و دمیاط در ۱۵ کیلومتری سواحل دریای مدیترانه. این دو کارخانه برای اجرای برنامههای مصر و نیز اروپا برای تامین الانجی به ویژه از گازی که از اسرائیل تامین میشود کلیدی هستند. در ژوئن ۲۰۲۲ کمیسیون ،اروپا ،اسرائیل و مصر یک یادداشت تفاهم سهجانبه در مورد تامین گاز اسرائیل از طریق زیرساخت صادرات الانجی مصر به اتحادیه اروپا امضا کردند.

وزارت انرژی اسرائیل آماده اعلام وضعیت اضطراری در بخش گاز است. این وزارتخانه در بیانیهای در ۹ اکتبر گفت که دولت اسرائیل به «اسرائیل کاتز» وزیر انرژی این رژیم اجازه داده تا در صورت نیاز در دو هفته آینده وضعیت فوقالعاده اعلام کند این مجوز وزیر اسرائیلی را قادر خواهد ساخت تا در صورتی که کمبود گاز تاثیر طولانیمدت بر عملکرد «منظم» اقتصاد یا عرضه منظم برق داشته باشد دستور تخصیص گاز به مصرفکنندگان را بدهد وزارت انرژی این کشور در اواخر اوت اعلام کرد که تولید گاز اسرائیل در نیمه اول سال ۲۰۲۳ در مجموع ۳/۱۲ میلیارد مترمکعب بوده و در مسیر رکورد تولید در سال ۲۰۲۳ قرار دارد. این وزارتخانه گفته که لویاتان در نیمه اول سال ۴۴/۵ میلیارد مترمکعب تولید کرد در حالی که تولید تامار ۹۱/۴ میلیارد مترمکعب و کاریش ۹۷/۱ میلیارد مترمکعب در مدت مشابه بود کاریش جدیدترین میدان گازی اسرائیل است که در اکتبر سال گذشته شروع به کار کرد، در حالی که لویاتان در سال ۲۰۱۹ و تامار در سال ۲۰۱۳ تولید خود را آغاز کردند. براساس دادههای این ،وزارتخانه تولید گاز اسرائیل در سال گذشته به ۹/۲۱ میلیارد مترمکعب رسید که یک رکورد جدید برای این کشور است بهطوری که لویاتان ۴/۱۱ میلیارد مترمکعب تامار ۲/۱۰ میلیارد مترمکعب و کاریش ۳/۰ میلیارد مترمکعب گاز تولید کردند علاوه بر این، مصرف داخلی اسرائیل به ۷/۱۲ میلیارد مترمکعب افزایش یافت و صادرات به مصر و اردن نیز با ۲۹ درصد افزایش در سال به ۲/۹ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۲۲ رسید.

بسته شدن میدان تامار توسط اسرائیل نشان میدهد که چگونه زیر ساختهای حیاتی انرژی بهطور فزایندهای بهعنوان یک نقطه فشار در زمان درگیری هستند و دولتها را وادار میکند تا برای رفع آسیبپذیری این تاسیسات تلاش کنند مثالهای متعددی در این باره میتوان بهخاطر آورد. بعد از حمله روسیه به اوکراین حملات نیروهای روسیه به نیروگاههای اتمی اوکراین از جمله ،زاپوریژیا بهعنوان بزرگترین نیروگاه اتمی اروپا و سد ،نواخا،کوفا باعث ایجاد بحران انرژی در اوکراین و حتی اروپا شد. حمله به خط لوله نورد استریم ۲ هم نمونه دیگری از حملات به زیرساختهای انرژی است که در طول جنگها برای به زانو درآوردن طرف مقابل جنگ یا باز کردن پای دیگر کشورها به جنگی دیگر انجام میشود. اسرائیل نیز در این جنگ منابع ،برق، گاز و آب غزه را قطع کرده و این منطقه هیچ راهی برای تامین منابع انرژی خود ندارد.