رضا طالبی ـ براساس گزارش سازمان ملل، در نیم قرن اخیر، بیش از ۵۳۸۱ مورد مناقشه در زمینه آب در جهان رخ داده که ۸۱ مورد آن سبب بروز جنگ یا انفجار سدها شده است. مساله بحران آب در خاورمیانه و از طرفی قرار گرفتن منطقه ژئوپلیتیکی خلیج فارس در این محدوده جغرافیایی، نقش مهم منابع آبی این کشورها را نمایان می‌سازد.
اغلب کشورهای خاورمیانه از نظر آب شیرین بسیار فقیر هستند. این کشورها در سال ۱۹۷۰ نیاز راهبردی به آب پیدا کردند. جدی بودن بحران آب در خاورمیانه، به گونه‌ای است که در ۱۱ سال آینده بسیاری از کشورهای این منطقه قادر نخواهند بود آب مورد نیاز کشاورزی، صنعتی، آشامیدنی و دیگر مصارف خود را تأمین کنند. امروزه بیش از ۱۱ کشور در جهان کمبود آب دارند که از این تعداد ۸ کشور در خاورمیانه هستند. با توجه به اهمیت آب در سرنوشت انسانها و جوامع بشری است که ژئوپلیتیک آب یا هیدروپلیتیک موضوعیت پیدا کرده است.
بر اساس پیش‌بینی سازمان ملل، ایران از جمله کشورهایی است که در سال ۲۰۲۵ با کمبود مزمن آب مواجه خواهد شد. بسیاری از منابع آبی ترکیه و خاورمیانه در شرق این کشور قرار دارند و این منطقه دقیقا جایی است که گروهک‌های تروریستی فعالیت می‌کنند. تنش‌های تروریستی در شمال خاک عراق و سوریه نیز جهت دسترسی به منابع وسیع آبی در شرق ترکیه است و اصولا اگر نگاهی ژرف به مساله سوریه و عراق بیاندازیم، خواهیم دید این مساله نیز از یک جنگ نامحسوس آبی پیروی می‌کند.
مشکل فلسطین و اسرائیل نیز از بدو تاسیس این کشور بر سر مساله حوضه آبی رود اردن بوده است. بنگلادش، هندوستان و چین در مورد رودهای گنگ و براماپوترا اختلافات شدیدی دارند، اتیوپی، مصر و سودان بر سر آبگیری سد بر روی شاخه‌های نیل کماکان در نزاع و مجادله هستند. تنش آبی رایج بین هندوستان و پاکستان بر سر رودخانه‌هایی چون سند نیز از این نمونه‌ها است. ایران و افغانستان بر سر رودخانه‌های هیرمند و هریرود اختلاف اساسی دارند.
وجود سدهای ۲۸ گانه ایران بر روی هریرود و آغاز آبگیری سد کمال‌خان در افغانستان در اثنای قدرت‌گیری طالبان نگرانی‌ها در زمینه ایجاد بستر جنگ آبی را افزایش داده است. بنابراین می‌توان گفت که هنوز طبیعت سیاست را هدایت می‌کند. در روزهای اخیر مساله درگیری های بین طالبان و ایران را نیز اگر بدرستی بنگریم، درون مایه ای جز آب ندارد.
طالبان نه تنها به قرداد ۱۳۵۱ اعتقادی ندارد بلکه با همکاری چین و هندوستان به نوعی روند نوینی در سدسازی افغانستان را رقم زده است. آبگیری بسیاری از این سدها که توسط سرمایه چینی و یا هندی (دو رقیب قدر) در افغانستان انجام میشود به جای هدایت حقآبه ۸۵۰ میلیون متر مکعبی هامون سرازیر به ۲۵۰ هزار هکتار مزارع کشت خشخاش می شود. جمهوری اسلامی ایران با اجرای سیاست فراغ امنیتی در جهت کریدور مواد افیونی از افغانستان از مسیر ایران به نوعی تجارت موقت و پرسود را به محیط زیست و آینده مردم بلوچ ترجیح داده است.
افزایش قیمت تریاک و خشخاش و جلوگیری طالبان از کشت خشخاش توسط افراد غیر وابسته به این گروهک به نوعی جذابیت این مساله در بحران تامین ارز برای هر دو کشور را بیشتر کرده است. چنانچه در جنوب کشور ،استخراج نفت و در مرکز کشور تامین آب صنایع سنگین با جابجایی و تاسیس نادرست آب این سرمایه ملی را می بلعد در غرب کشور نیز سیاست نادرست کشاورزی داس به دست، آبگاهها را نابود می کند.
مشکل آب، مشکل اساسی ایران است و حتی امینتی ترین مشکل کشور. این مشکل با تولید موشک و بمب اتم قابل حل نیست، با افزایش مهاجران آبی در سالهای آینده، مهاجرت داخلی در کشور، توسعه نا موزون صنایع مستهلک و قدیم پایه در مناطق کم آب و افزایش درصد آب برداری کشاورزی، ورشکستگی محیط زیستی و آبی را در آینده نزدیک رقم خواهد زد.
این موارد قبل از انقلاب توسط موسسه فرانسوی –ایرانی ستیران (مشاوران) در یک پروژه تحقیقاتی جامع مورد ارزیابی قرار گرفته بود. این گزارش از اصرار بر ایجاد صنایع در مناطق ساحلی جنوب و توازن جمعیت در این حوزه و از آینده پر خطر مهاجرت داخلی از حاشیه به مرکز خبر می داد که متاسفانه جدای از تعقیب موازی این مساله بطور جد از بی اهمیتی نسبت به مسئله آب و مهاجرت بویژه پس از دوران رفسنجانی در درون سیستم خبر می دهد.
درست است که حدود ۷ درصد از آب کشور از منابع خارجی تامین می شود ولیکن بقیه ۹۳ درصد منابع آبی کشور با استفاده ناصحیح موجب بروز تبعیض های منطقه ای نیز شده است. مساله دریاچه اورمیه، هورالعظیم و اعتراضات مردم این مناطق نسبت به بی عدالتی آبی در ایران نشان از عدم درک صحیح دولتمردان دستگاه کنونی از وخامت اوضاع دارد.
با شروع فصل گرما، اقزایش مصرف برق و استفاده ناصحیح از منابع آبی زیر زمینی برای خنک سازی ، شبکه فرسوده الکتریک داخلی، کشت نادرست میوه های پرآب و جالیزی در کشور، به مرور شاهد بحران جدید آب در کشور و حتی تهران خواهیم بود.
دولت فکر می کند با سرکوب و تعدیل خواسته های حاشیه به نوعی تهران را از این بحران به دور خواهد نگه داشت اما مسلما امسال سالی کم آب برای تهران و مرکز و به نوعی آبستن اعتراضات مردمی در دوران پسا اعتراضات مهسا امینی خواهد بود.
علیرغم هشدارهای کارشناسان در کنار حکومت، متاسفانه ملت نیز از اهمیت بحران آب و خطر آن بطور کامل نا مطلع هستند و به جای قرار گرفتن این مساله در نوک اعتراضات مدنی چه در حوزه داخل و چه خارج، به نوعی بار آن بر دوش کارون و هیرمند و ارس و تامین میوه های سفره های مقامات و متمولین میشود و شکم های دریده و فریادهای واعطشای آن روستایی هویزه، خاش ، اورمیه و درگز راه به جای نبرده است.
شبکه ان‌بی‌سی نیوز به نقل از سه مقام آمریکایی گزارش داد که دولت این کشور…
شبکه اجتماعی «ایکس» نشان تایید آبی و طلایی را از حساب چند رسانه حکومتی ایران…
توبیاس بیلستروم، وزیر خارجهٔ سوئد می‌گوید به‌دنبال انتشار گزارش‌هایی از تلاش ایران برای حمله به…
رهبران کانادا، استرالیا، و نیوزیلند آتش‌بس «فوری» بشردوستانه در جنگ غزه را خواستار شدند و…
ماموران اطلاعات سپاه در شیراز، یک شهروند بهایی ساکن امارات به نام «رویا ثابت» را…
یک وکیل دادگستری توسط نیروهای امنیتی در کرج بازداشت و به یکی از بازداشتگاه‌های امنیتی…